سرزمیـن ما – زخم بی‌تدبیری مسئولان بر سرزمین بلوط

زخم بی‌تدبیری مسئولان بر سرزمین بلوط

اسفند ۰۱, ۱۳۹۱ سرزمین ما انتقادی و اجتماعی, موضوعات سایت ۰

مرگ تدریجی یک اقلیم /
زخم بی‌تدبیری مسئولان بر پیکره سرزمین بلوط
بلوط درمان دردهاست، اما امروز خود به درد بی‌تدبیری گرفتار شده است.

خبرگزاری فارس: مرگ تدریجی یک اقلیم / زخم بی‌تدبیری بر پیکره سرزمین بلوط

به گزارش خبرگزاری فارس حدود چهار سال پیش بود که خبرهایی از شیوع آفت زغالی بلوط در جنگل‌های زاگرس بر سر زبان‌ها افتاد، اما خیلی طول نکشید تا این آفت مانند خوره به جان جنگل‌های زاگرس افتاد و شیره جان درختان بلوط را بلعید تا آنجا که در حال حاضر هر روز صدها اصله درخت در این منطقه خشک می‌شوند.

نکته اینجاست که با گذشت چند سال از این موضوع هنوز هم باید به تماشای قطع هزاران اصله درخت بلوط نشست و افسوس خورد که چرا نبود مدیریت درست، یا منابع اعتباری کافی سدی شده است برای نجات جان جنگل‌های زاگرس، زیرا با اینکه مسئولان نیز تایید می‌کنند، این آفت دست کم از سال ۸۷ در جنگل‌های زاگرس شیوع پیدا کرده، اما آزمایش‌های انجام گرفته از سوی آن‌ها در سال ۸۹ به آنها اطمینان داد که با چه مشکل حادی روبه رو هستند.

زیستگاه بلوط مناطقی با بارندگی ۳۵۰ تا ۷۵۰ میلی‌متر است

مناسب‌ترین زیستگاه بلوط مناطقی با بارندگی ۳۵۰ تا ۷۵۰ میلی‌متر بوده که در آن بیشترین گسترش را دارد. در ایران بلوط مهمترین و فراوان‌ترین گونه‌ درختی موجود در غرب کشور، به ویژه در منطقه زاگرس محسوب می‌شود. سلسه جبال زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.

درخت بلوط یا درخت مازو که عمری طولانی حدود ۵۰۰ سال (گاهی حتی تا ۲۰۰۰ سال دارد) در ایران بیشتر در دامنه رشته کوه زاگرس وجود دارد. استان‌های لرستان، فارس، کهگیلویه و بویراحمد، چهار محال و بختیاری و ایلام دارای جنگل‌هایی از بلوط هستند که در نوع خود از بی‌نظیرترین جنگل‌های جهان هستند.

میوه بلوط از قدیم‌الایام مورد مصرف بوده و از آن به عنوان غذا استفاده می‌کرده‌اند، به گونه‌ای که با گندم مخلوط و از آن نان تهیه کرده بودند.

بلوط درمان دردها امروز خود درمان ندارد

از مهمترین خواص بلوط رفع بواسیر، رفع اسهال ساده و اسهال خونی، رفع درد معده و گاز معده، برای رفع کم خونی موثر است، نرمی استخوان را درمان و برای تقویت عمومی بدن موثر است. در ادامه رئیس هیئت مدیره انجمن زیست محیطی بلوط لرستان با بیان این مطلب که منابع جنگلی دنیا به عنوان ارزشمندترین منبع موجود در سیاره زمین از زمان پیدایش این کره خاکی دست‌خوش تحولات زیستی فراوانی بوده است، گفت: متأسفانه در قرن اخیر با توجه به افزایش نرخ جمعیت و رشد تقاضا برای استفاده از منابع طبیعی در جوامع مختلف بشری، جنگل‌های دنیا در معرض هجوم و تخریب قرار گرفته است.

بابک الوندیان اضافه کرد: به علت فقر فرهنگی و عدم آموزش‌های فراگیر در جوامع مختلف، بخش زیادی از مردم با دیدگاه ساده‌انگارانه به منابع جنگلی نگریسته و درختان را به عنوان یک منبع اقتصادی می‌دانند. وی ادامه داد: این طرز تفکر اشتباه موجب آن شده که بسیاری از جنگل‌های با ارزش و حیاتی موجود در کشورها، با روش‌های غیرقانونی و غیرتخصصی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

رویشگاه جنگل‌های زاگرس با مساحتی بالغ بر ۵ میلیون هکتار است

این کارشناس منابع طبیعی گفت: جنگل به عنوان یک اکوسیستم پویا و پیچیده، از یک ساختار متنوع تشکیل شده که در این سیستم، میکرو ارگانیسم‌های موجود در خاک با اشکوب‌های گیاهی و درختچه‌ای در کنار درختان مختلف در سطح جنگل، تشکیل یک زیستگاه مناسب برای حیات وحش و موجودات زنده را می‌دهد.

مدیرعامل شرکت تخصصی منابع طبیعی خُرمان بهار زاگرس با اشاره به پراکنش جنگل‌ها و مراتع ایران، گفت: نواحی رویشی کشور ایران به دو ناحیه مهم جنگل‌های شمال یا هیرکانی و جنگل‌های خارج از شمال که شامل چهار ناحیه رویشی زاگرس، ارسبارانی، ایران وتورانی و جنگل‌های خلیج فارسی و دریای عمانی تقسیم می‌شود. الوندیان افزود: رویشگاه جنگل‌های زاگرس با مساحتی بالغ بر حدود ۵ میلیون هکتار از منطقه پیرانشهر به سردشت در استان آذربایجان غربی شروع و به شهرستان فیروزآباد استان فارس ختم می‌شود.

گونه‌های درختی و درخت‌چه‌ای در میان درختان بلوط

وی گفت: در جنگل‌های زاگرس گونه‌های درختی و درخت‌چه‌ای مثل کیکم، بادام معمولی، بادام کوهی (ارژن)، بخورک، زرشک، محلب، راناس (برالیک)، ارغوان، تا، شفت، تایله، آلبالوی وحشی، زالزالک، ولیک، خشک، تراونه، خِشک، سنجد، انجیر، زبان گنجشک، گردو، ُارس، پلاخور، مورد، توت، زیتون، موخور، کیش، خنجوک، بنه، چنار، پده، سیاه تلو، جغجغه، انار وحشی، خج، انچوچک، امرود سماق، زردبید، سپستان، دیوآلبالو، گزانگبین، چغاله (تنگرس)، اوجا، مو، یوول، دارماز، بلوط (برودار) و بلوط ایرانی یا بلوط غرب یافت می‌شود.

این فعال محیط زیست لرستانی تصریح کرد: با توجه به تعداد و تنوع گونه‌های درخت بلوط در این ناحیه رویشی، بدین ترتیب گونه غالب جنگل‌های زاگرس از درخت بلوط تشکیل شده است. رئیس هیئت مدیره انجمن زیست محیطی بلوط لرستان گفت: در جنگل های غرب کشور سه گونه مهم بلوط ( Quercus persica – Q . Brantii ) ( Q infectoria ) ( Q . libani ) مشاهده می‌شود که جامعه بلوط ایرانی را تشکیل می‌دهد. الوندیان بیان داشت: متأسفانه طی سالیان گذشته آفات و بیماری‌هایی گریبان‌گیر درختان بلوط زاگرس شده که از مهم‌ترین این عوامل می‌توان به عامل بیماری قارچ زغالی بلوط (Biscogniauxia mediterranea) اشاره کرد که منجر به زوال بلوط Oak Decline می‌شود.

قارچ زغالی گریبان‌گیر درختان بلوط لرستان شده است

وی خاطرنشان کرد: عامل قارچ زغالی بلوط در شرایط طبیعی به درختان ضعیف و درختانی که تحت تأثیر تنش‌های زیستی و تنش‌های آب و هوایی قرار گرفته حمله کرده و اسپور قارچ با گسترش در زیر پوست تنه، درخت را آلوده می‌کند و پس از افزایش میزان آلودگی، در سطح شاخه‌ها وتنه درختان تولید اسپور تیپیک زغالی نموده و شبکه آوندی و پوست و چوب را کلونیزه می‌کند.

۳۰۰ هزار هکتار از درختان بلوط لرستان در معرض نابودی

این کارشناس منابع طبیعی اظهار داشت: بر اساس گزارش تهیه نقشه پوشش گیاهی کشور که توسط دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در سال ۱۳۸۳ تهیه شده، سطح جنگل‌های استان لرستان، یک میلیون و ۲۲۶ هزار و ۴۳۴ هکتار و سطح مراتع استان ۸۸۳ هزار و ۵۰۴ هکتار برآورد شده که از این میزان مساحتی در حدود ۳۰۰ هزار هکتار از سطح جنگل‌های استان دچار آلودگی پدیده زوال و خشکیدگی درختان بلوط شده است.

رئیس هیئت مدیره انجمن بلوط لرستان گفت: با توجه به عوامل متعدد تخریب جنگل‌های زاگرس و افزایش دامنه این بیماری در عرصه‌های منابع طبیعی، به پژوهشگران موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع پیشنهاد می‌شود که راهکارهایی مثل تولید و تکثیر پایه‌های مقاوم به آفات و بیماری‌ها و تولید نهال‌های مقاوم به شرایط محیطی را جهت کاشت و جایگزینی در عرصه‌های تخریب شده، در دستور کار قرار دهند.

مسئولان کشوری توجه به زوال درختان بلوط داشته باشند

وی با انتقاد از عدم توجه کافی مسئولان کشور نسبت به موضوع تخریب جنگل‌های زاگرس، افزود: جهت بررسی و درمان قطعی این بیماری باید اعتبارات پژوهشی و برنامه‌های حفاظتی بیشتری به این مسئله اختصاص یافته تا از روند افزایشی نابودی منابع طبیعی استان‌های زاگرس کاسته شود.

لرستان استان دوم کشور در بحث زوال درختان بلوط است

در ادامه مدیرکل منابع طبیعی لرستان گفت: بیماری خشکیدگی درختان بلوط متاسفانه آفتی برای این درختان شده که هیچ‌گونه راه‌علاجی ندارد. مهرداد بهاروند اظهار داشت: تاکنون ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی جنگلی لرستان به بیماری خشکیدگی دچار شده‌اند. وی افزود: استان لرستان بعد از استان ایلام در بحث خشکیدگی درختان بلوط مقام دوم کشور را دارد. مدیرکل منابع طبیعی لرستان گفت: در رابطه با خشکیدگی درختان بلوط هنوز هیچ‌گونه راهکار علمی پیاده نشده است.

۲ تا ۳ میلیون اصله بلوط در حال تولید و توزیع در سطح لرستان است

بهاروند یادآور شد: نهادهای بالا در این زمینه سه مرحله بهداشتی، خارج کردن درختان آلوده، هرس درختان بلوط و تولید و توزیع نهال‌های بلوط با گونه‌های مقاوم از برنامه‌های این اداره است. این مسئول خاطرنشان کرد: ۲ تا ۳ میلیون اصله بلوط در حال تولید و توزیع در سطح لرستان است. منبع فارس

—————————-

گزارش از: اکرم محمودوند

bigtheme