هفته معلم و معضلات حل نشده معلمان

اردیبهشت ۰۲, ۱۳۹۴ سرزمین ما انتقادی و اجتماعی, موضوعات سایت ۰

---

هفته معلم و معضلات حل نشده معلمان/

رتبه بندی،طرحی شتابزده/ خواسته های مهم فرهنگیان+تصاویر

مشکل معلمان چیست

  چند ماه پیش بود که موجی اعتراضی از جانب معلمان برخاست. شبکه‌های ارتباطیِ و رسانه‌ی اجتماعی از اخبار و دلنوشته و گِله‌مندی معلم ها پر شد. تا اینکه پس از چند روز معلمان پس از مدت زمان زیادی، در ۱۰ اسفندماه ۱۳۹۳ اعتراض خود را مدنی کردند. دهم اسفند تعداد زیادی از معلمان در تهران و شهرهای دیگر، جلوی مجلس شورای اسلامی و ادارات آموزش و پروزش تجمع کردند. چند روز پیش، یعنی ۲۷ فرودین‌ماه نیز معلمان مجددا در حرکتی اعتراضی، تجمعی در سکوت را ترتیب دادند.

دلیل اعتراض معلم‌ها برای همه مشخص بود؛ حقوق پایین این شغل و تبعیض و بی عدالتی در حق معلمان، عدم‌رسیدگی مسئولان به معیشت این قشر و در نتیجه کاهش منزلت معلمی ، بزرگترین مسائل معلمان در سال‌های اخیر است.

تجربه معلمان و نگاهی به آنچه در سال‌های گذشته در سیستم آموزش و پروش  اتفاق افتاده، از ازیاد تعداد معلمان در سال‌های اخیر سخن می‌گوید. در پی افزایش تعداد معلمان، ساعات کاری و به تبع‌ حقوق آن‌ها نیز کاهش پیدا کرد. به دلیل جمعیت زیاد این قشر درصد افزایش حقوق آن‌ها به نسبت دیگر شغل‌ها کمتر بود. البته نمی‌توان همه‌چیز را به افزایش تعداد معلمان مرتبط کرد، چرا که به‌طورکلی دستمزد این شغل در مقایسه با شغل‌های دیگر دولتی پایین‌تر است. علاوه بر دستمزد مشکلات بیمه تکمیلی، نداشتن مزایایی برابر با سایر شغل‌های دولتی و مسائلی از این دست همواره معلمان را ناراضی نگه داشته است.

پس از اعتراض‌های اسفندماه معلمان، هیات دولت با طرحی که قرار بود معلمان رتبه‌بندی شوند موافقت کرد. همچنین وزیر آموزش و پرورش هفته گذشته گفت: براساس احکام جدید مطابق رتبه‌بندی، حقوق دریافتی معلمان از ۱۶۰ تا۶۰۰‌هزار تومان افزایش خواهد یافت و ۱۴‌درصد افزایش حقوق کارکنان در ‌سال ۹۴ نیز به آن اضافه می‌شود. شاخص‌های رتبه‌بندی معلمان تا شهریورماه مشخص می‌شود و به تصویب دولت خواهد رسید و در مهرماه ‌سال ۹۴ عملیاتی می‌شود.»

اما معلمان معتدند این روند و به‌خصوص طرح رتبه‌بندی بار دیگر موجب عمیق‌شدن تبعیض‌ها خواهد شد. نگرانی این قشر از این اتفاق پنجشنبه گذشته، ۲۷ فروردین، آن‌ها را بار دیگر به خیابان‌ها کشاند. هزاران معلمان در اقصا نقاط کشور تظاهرات سکوت برگزار کردند.

هفته معلم و معضلات حل نشده معلمان

   هفته معلم ۹۴ در حالی فرا می‌رسد که آرام‌آرام به سال دوم استقرار دولت تدبیر و امید می‌رسیم. دولت روحانی در ابتدای کار با توجه به‌شناختی که از جامعه فرهنگیان و معلمان و مطالبات آنان و نیز ذهنیت فرهنگیان نسبت به چهره علمی و مدیریتی دکتر نجفی داشت، ایشان را جهت اخذ رأی اعتماد به مجلس معرفی کرد. البته با انتظاری که از ترکیب مجلس می‌رفت خیلی هم دور از انتظار نبود که دکتر نجفی موفق به ورود به هیات دولت نشود. به گزارش قانون، دکتر فانی چهره‌ای بود که سابقه طولانی درمدیریت‌های گوناگون و سطوح مختلف آن داشت و تجارب ایشان همراه با پایین بودن دوز سیاسی وزنه‌ای بود که دولت روحانی را به معرفی ایشان به مجلس ترغیب کرد. فانی در ابتدای کار و به ویژه در زمان سرپرستی وعده‌های فراوانی داد. نگاهی به برخی اقدامات و نیز برنامه‌ها می‌تواند ما را در تحلیل وضعیت موجود و نیز برون رفت احتمالی از آن یاری دهد.

  داستان مطالبات

وعده مهم فانی تشکیل معاونت اقتصادی بود که به گفته او با مخالفت سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور روبه رو شده است. استدلال سازمان مدیریت این است که این امر با کوچک‌سازی ساختار اداری یا دولتی هماهنگی ندارد. تشکیل این معاونت می‌توانست در مدیریت منابع اقتصادی و حتی خلق منابع جدید جهت تحصیل درآمد نقش مهمی داشته باشد، همچنین نظمی به تحصیل و فرآیند مصرف منابع مالی به آموزش و پرورش بدهد. هر چند به نظر می‌رسد فانی تلاش یا سماجت ویژه‌ای جهت این امر نداشته و حتی نامه‌ای در این مورد به سازمان مدیریت ننوشته است. از دیگر مسائل مهم و پر چالش در این زمینه می‌توان به بحث افزایش ضریب فوق العاده شغل مطابق ماده ۶۸ قانون مدیریت خدمات کشوری اشاره کرد. تا پیش از اعتراض جمعی از فرهنگیان به دیوان عدالت اداری در مورد ضرایب اعمال شده، این ضریب برای اکثر فرهنگیان ۸۰۰ محاسبه می‌شد اما در احکام جدید، این ضرایب به حدود ۱۳۰۰ ارتقا یافت. در واقع، فوق العاده شغل معلمان با یک افزایش تقریبا ۶۰ درصدی مواجه شد و این امری قابل توجه بود، هر چند فرهنگیان و معلمان اعتقاد دارند که ضرایب مربوطه هنوز مطابق قانون اعمال نمی‌شوند. از دیگر مسائل مورد توجه و پرچالش، بحث رتبه بندی معلمان است. مطابق سند تحول بنیادین، این بند باید برای معلمان اجرا  شود.

  رتبه بندی، طرحی شتابزده

اصولا رتبه بندی جهت تعیین صلاحیت‌های حرفه‌ای و نیز طبقه بندی آنان بر اساس شایستگی‌های شغلی است و گره زدن این طرح با حکایت تاریخی معیشت و اقتصاد معلمان امری شتاب زده و حتی غیر علمی بود .مسئولان وزارت آموزش و پرورش در ابتدا سعی می‌کردند که آن را نسخه‌ای تمام عیار برای حل مشکلات معیشتی معلمان معرفی کنند اما مرور زمان و نیز مبهم بودن برخی نکات موجب شده است که این وضعیت کم رنگ شود. اصولا رتبه بندی جهت تعیین صلاحیت‌های حرفه‌ای و نیز طبقه بندی آنان بر اساس شایستگی‌های شغلی است و گره زدن این طرح با حکایت تاریخی معیشت و اقتصاد معلمان امری شتاب زده و حتی غیر علمی بود.   مهم‌ترین ایرادی که به این طرح وارد است این است که هنوز به درستی مشخص نیست که اجرای رتبه بندی معلمان در آموزش‌و‌پرورش بر عهده کدام بخش  یا مدیریت است ضمن آنکه شاخص‌های نمره‌گذاری یا رتبه‌بندی هنوز شفاف نشده و منابع مالی پشتیبان این نظام طبقه بندی مشخص نیست. بر اساس تجارب سایرین و نیز اصول علمی پذیرفته شده در علم مدیریت آموزشی، این امر باید توسط «سازمان نظام معلمی» صورت گیرد. نهادی که در نسخه نهایی سند تحول بنیادین توسط وزرای وقت آموزش و پرورش حذف شد. مهم‌ترین موضوع، فرآیند اجرا و نظارت است که متاسفانه در این بخش کاستی‌ها و کمبودهای فراوانی وجود دارد و به نظر می‌رسد که فقدان چنین نهادی در آموزش و پرورش موفقیت این طرح را با پرسش مواجه خواهد کرد. نکته مهم دیگر آن است که برخی از مواد و بند‌ها در قانون مدیریت خدمات کشوری مانند ماده ۶۸ برای معلمان اصولا اجرا  نمی‌شود و بخش مهمی از اعتراضات معلمان به این مسئله بر می‌گردد؛ موضوعی که فرهنگیان و معلمان کشور تحت عنوان «تبعیض» از آن یاد می‌کنند. در حال حاضر دو میلیون و ۳۰۰ هزار نفر کارمند در دولت در حال فعالیت هستند و بیش از یک میلیون معلم در وزارت آموزش و پرورش به خدمت اشتغال دارند. پرداخت‌هایی همچون عیدی، پاداش، فوق العاده، حق العمل، رفاهی، کارانه، اضافه کار، تسهیلات رفاهی و بسیاری موارد دیگر که از دستگاهی به دستگاه دیگر متفاوت است. مشخص نیست چرا وقتی در دولت ملاک پرداختی‌ها عملکرد، کیفیت ارائه خدمات و رضایت ارباب رجوع نیست، چرا وقتی به جای همه فقط رضایت رئیس ملاک عمل است، این همه پرداخت متفرقه وجود دارد؟

  بیمه طلایی، مشکل لاینحل

از دیگر مسائل چالش برانگیز در میان فرهنگیان و معلمان، مشکل بیمه طلایی آنان است. قرار بر این شده است که در سال جدید، بیمه طلایی در چهار بسته به فرهنگیان عرضه شود. بهترین این بسته‌ها که از نوع اول آن است و شامل خدمات دندانپزشکی و عینک می‌شود با یک افزایش ۲۷۰ درصدی روبه رو شده است و این وضعیت با توجه به میزان دریافتی معلمان و سایر مشکلات بااعتراض فرهنگیان و معلمان روبه رو شده است. در کنار این مشکلات بزرگ و کوچک که در زمینه معیشت معلمان و اقتصاد آموزش و پرورش خودنمایی می‌کند، برخی از مشکلات نیز همچنان و با وجود تغییر دولت بر جای خویش مانده‌اند. از جمله این مسائل حضور برخی از مدیران برجای مانده از دولت سابق است که اعتقادی به برنامه‌های دولت تدبیر و امید نداشته و همراهی احتمالی آنها هم صوری یا ظاهری است.

کمبود حقوق انگیزه آموزش را از بین می‌برد

یکی از معلمان خانم در مدارس دولتی درباره خوسته های معلمان می‌گوید: وضعیت معیشت ما را هنگامی‌ می‌توان به‌خوبی درک کرد که در حال حاضر من با ۳۰ سال سابقه بازنشست شده‌ام و فیش حقوقی‌ام یک میلیون تومان است. این درحالی است که همین حالا یک جوان با سه سال سابقه کار در یک اداره دولتی دیگر در کمترین حالت ۲ میلیون تومان حقوق دریافتی دارد. هرسال همه مشاغل دولتی دست‌کم ۳۰۰ هزارتومان به حقوقشان اضافه می‌شود، درحالی که این افزایش حقوق برای ما معلم‌ها ۱۵۰ هزار تومان است. متاسفانه کمبود حقوق انگیزه را از بین می‌برد. این را باید در نظر گرفت که ما با آموزش به نسلی سخت روبرو هستیم، حقوقِ پایین نیز در سختی کار تاثیرگذار است. بسیاری از معلم‌های رشته‌هایی مانند فیزیک، زبان انگلیسی و غیره می‌توانند کلاس خصوصی داشته باشند و درآمدشان را افزایش دهند، اما دیگر معلم‌ها حتی این‌کار را نیز نمی‌توانند بکنند. همچنین این را نیز باید اضافه کنم که زمانی افراد نخبه و با علاقه به شغل معلمی می‌آمدند و این شغل منزلت و جایگاه بالایی داشت، اما متاسفانه امروز آن جایگاه را از دست داده است، که یکی از دلایل آن زیادشدن تعداد معلمان به‌دلیل بیکاری بود.

از معلمی تنها فرسودگی می‌ماند!

علم خانم دیگری که به مدت چندسال در مدارس تهران و مدرسه‌ای در زنجان تدریس کرده و حالا بازنشست شده‌است، می‌گوید: من با ۲۲ سال سابقه بازنشست شدم. فیش حقوقی من ۸۷۰ هزار تومان است که با سابقه‌ کار من، حقوقی ناعادلانه است. معلمی شغل سختی است و مایه گذاشتن از جسم و روح می‌خواهد. میزان کاری که معلم‌ها و کارمندان ادارات دولتی می‌کنند، اصلا قابل مقایسه نیست؛ در حالی که حقوق آن‌ها حالت معکوس دارد. حقوق معلمی کفاف زندگی را نمی‌دهد. اگر در یک خانواده مرد خانواده تنها کار کند و شغلش معلمی باشد، امکان ندارد بتواند زندگی را بچرخاند. به همین‌دلیل است که همسر خیلی از مردهای معلم نیز به شغل معلمی مشغولند.

معلمان احساسِ بی‌توجهی می‌کنند

علم آقای دیگری که در استان شیراز تدریس می‌کند، با ابراز ناخرسندی از ناعدالتی در حقوق‌های دولتی می‌گوید: من به عنوان یک مرد نمی‌توانم به تنهایی با حقوق معلمی هزینه خانواده‌ام را تامین کنم. همکار بودن من و همسرم و اینکه هر دو به این شغل اشتغال داریم، تا حدودی این کمبودها را جبران کرده است. حقوق من چیزی در حدود ۸۰۰ هزار تومان است. بدون هیچ مزایا، بُن، تشویقی و… . افرادی مانند من تعدادشان بسیار زیاد است. اکثر معلمان به دلیل حقوق پایین، احساس می‌کنند که شان کاری پایینی دارند و نسبت به آن‌ها بی‌توجهی می‌شود. به همین دلیل نیز تلاش برای آموزش در بین آن‌ها در حال کاهش است.

از حقوقِ کم تا مشکلات بزرگتر

حقوقِ کم معلم‌ها و اعتراض‌ها آن‌ها می‎‌تواند ما را به تامل در آسیب‌های دیگری نظام آموزش و پرورش نیز وا دارد. علاوه‌براینکه این‌که کم‌بودن حقوق و دستمزد معلم‌ها می‌تواند بر روی آموزش کودکان، نوجوانان و جوانان نیز اثرگذار باشد، آیا تنها اقتصاد نقشی کلیدی در پایین آمدن سطح آموزش و پرورش شده‌است؟

زینب عیسی‌لو پژوهشگر و فعال اجتماعی در این رابطه، ضمن اشاره به نارضایتی معلم‌ها نسبت به وضع اقتصادی‌اشان می‌گوید: معلم‌ها در طی این سال‌ها همواره از حقوق مالی و دستمزدشان ناراضی بوده‌اند. اما به طور کلی، اقتصاد یکی از ایرادات نظام آموزش‌وپرورش ماست. وی گفت: بنا بر تجربه و بررسی‌های انجام شده، مردانی که شغل‌اشان معلمی است، عموما نارضایتی مالی بیشتری دارند. ما مردان زیادی را می‌بینیم که علاوه بر شغل معلمی یک شغل دیگر نیز دارند تا بتوانند از نظر مالی راضی شوند، که همین امر ما را با پدیده دوشغله شدن مردان معلم روبرو کرده است. اما تبعات این دوشغله شدن، تنها فشار بر افراد نیست، بلکه به‌شدت می‌تواند روی آموزش تاثیر بگذارد، چرا که آن زمانی که فرد باید برای تدریس و معلمی قرار دهد، به کار دیگری اختصاص خواهد داد. این اعتراض هرچند در بین همه معلم‌ها وجود دارد، اما در میان زنان کمتر دیده می‌شود.

زینب عیسی در پاسخ به این سئوال که “آیا حقوق و مزایای کم معلم‌ها بر روی پایین آمدن سطح آموزش و پرورش موثر بوده است؟” تصریح کرد: مشکلاتِ پیرامون مدارس، از سیاست‌های آموزش و پرورش و اهمیت ندادن به این نهاد آغاز شده است. در حالی که این نهاد یکی از مهم‌ترین نهادهای اجتماعی است. در همین راستا بسیاری از معلمان از تغییر نسل و تفاوت دانش‌آموزان فعلی با دانش‌آموزان گذشته گله‌مندند، در حالی که این معلم‌ها هستند که باید خود را با شرایط تغییر دهند. و تغییر هر نوع شرایطی همگی به آموزش و پرورش بازمی‌گردد.

از فرد تا سیستم

این فعال اجتماعی همچنین اظهار کرد: ما باید برای تغییر وضعیت نظام آموزشی مدارس به صورت سیستماتیک عمل کنیم، نه فردی. کمااینکه تلاش‌های فردی زیادی وجود دارند که به دلیل آسیب‌های سیستم نمی‌توانند به نتیجه برسند. برای مثال خوب است که به سایت اینترنتی “افروز” اشاره کنم. در این سایت شیوه‌های جدید آموزشی و کلاس‌های مجازی آموزشی برای تدریس برگزار می‌شود. بسیاری از معلمان آموزش و پرورش نیز به‌صورت خودجوش و برای تغییر و اصلاح نحوه تدریس در این سایت عضو شده‌اند، اما متاسفانه تلاش آن‌ها به دلیل فردی بودن پاسخِ درخور را نخواهد گرفت.

عیسی‌لو در انتها گفت: بنابراین ما باید به این نکته توجه کنیم که اگر هر مشکلی حول محور یک نهاد شکل می‌گیرد، ما باید آن را نتیجه مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی بدانیم. از نظر من اگر مشکل اقتصاد معلمان نیز حل و فصل گردد، ما با مشکلات دیگری باید دسته و پنجه نرم کنیم. بنابراین باید در نظام و آموزش و پرورش، از شکل تدریس گرفته تا مسائل اقتصادی بازبینی صورت گیرد. به گمان من مشکل آموزش و پرورش ما، تنها مشکلی اقتصادی نیست، بلکه باید به همه وجوه توجه شود.

منابع: خبرگزاری فارس تابناک ،سایت حقوق معلم و فرهنگیان

bigtheme

---