سرزمیـن ما – ثبت ملی«بهون‌» بختیاری

ثبت ملی«بهون‌» بختیاری

خرداد ۱۸, ۱۳۹۶ سرزمین ما تاریخ و فرهنگ, موضوعات سایت ۰

«بهون‌بافی» بختیاری (سیاه چادر) ثبت ملی شد

به‌گزارش روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان چهارمحال‌وبختیاری هادیپور امروز ۱۶ خرداد ۹۶ با اعلام این خبر افزود: مراتب ثبت یکی از آثار میراث ناملموس چهارمحال‌وبختیاری تحت‌عنوان «بّهون‌بافی» یا مهارت بافت سیاه‌چادر بختیاری از سوی رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به استاندار چهارمحال‌وبختیاری در خردادماه امسال ابلاغ شد. وی بیان داشت: ثبت آثار ناملموس باهدف حفظ و احیای فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌‍‌ها در راستای دیرینگی استان و حفاظت از آثار ناملموس انجام می‌شود.گفتنی است، جلسه دفاع از پرونده ثبت این اثر ناملموس سال گذشته در سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری انجام شد.

بهون (سیاه چادر عشایر بختیاری) در فرهنگ بختیاری نماد زندگی بی آلایش در طبیعت است که توسط زنان سخت کوش عشایر بختیاری بافته می شود و قرن هاست که مورد استفاده عشایر بختیاری است. بهون با موی بز بافته می شود ساختاری محکم و ظریف دارد که با استحکام در برابر باران مقاوم است و در سرما و گرما تعادل دما دارد. بهون بختیاری از موی بز بافته می شود. بافت آن همانند بافت جاجیم بوده و از تار و پود تشکیل شده است. هم تار و هم پود آن از موی بز است. ابتدا موی حیوان را با قیچی می چینند. سپس آن را تمیز کرده وکرک را از آن جدا می کنند.

رسیدن (رشتن) نخ بوسیله درک چوبی که به آن پره می گویند ، توسط زنان انجام می گیرد. پس از آماده شدن نخ ، آن را دولا می کنند و بسته به مورد استفاده و نیاز ، در روی زمین به درازای مورد دلخواه چله کشی می کنند. هر قطعه ای که به این صورت بافته می شود “لت بهون” می گویند.اصولا لت بهون همانند تخته های جاجیم ، بصورت نوار بافته می شود.پس از آماده شدن لت های بهون ، به تعداد مورد نیاز آنها را کنار هم گذاشته و از پهنا با نخ (با موی بز) به هم می دوزند.

بهون عشایر بختیاری از موی بز سیاه بافته می‌شود و به وسیله دارزمینی (افقی) بافته می‌شود و به صورت پوشش روی دو ردیف ستون سوار است. نوارهای بافته شده آن روی دستگاه به عرض ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر و به طول شش متر و بعضی مواقع ۱۵متر است که لبه‌های طولی آنها به هم دوخته می‌شود. این محل‌های دوخته شده خطوط مشخصی را تشکیل می‌دهد که امکان نفوذ اشعه ملایمی از نور خورشید و هنگام بارندگی چند قطره باران را به داخل چادر می‌دهد اما بقیه پوشش چادر که از رطوبت منبسط می‌شود، در آن سرما و گرما نفوذ نمی‌کند و مانعی موثر در مقابل آب است و تابش خورشید نیز نمی‌تواند از منافذ و سوراخ‌های ریز این چادرهای مستحکم عبور کند.

پوشش چادر توسط چند تیرک چوبی به طول حدود ۵/۲متر که در مرکز چادر و در یک خط مستقیم بر پا می‌ایستد. برای این که این ستون‌ها چادر را سوراخ نکنند در نوک آنها موانعی (تل یا منتل) گذاشته شده است . فرم بر پاکردن چادر (که از خصوصیات فنی بختیاری‌هاست) داری دو سطح شیب‌دار است که یک سطح آن با شیب تند در جهت زمین است و پشت چادر را مسدود می‌کند. سطح دیگر که در جلوی چادر است کمی بالا آمده و تشکیل یک سایبان را می‌دهد که لبه‌های آن توسط دیرک‌های کوچکی به نام (پیشه) نگهداری می‌شود که از هر طرف منتهی به یک تیرک در دو زاویه آن می‌شود.)

***