پیشینه شوراها در ایران

خرداد ۲۸, ۱۴۰۰ سرزمین ما انتقادی و اجتماعی, تاریخ و فرهنگ, موضوعات سایت ۰

پیشینه شوراها در ایران قبل از انقلاب تاکنون

   سابقه و پیشینه ی شورا در ایران باستان و در زمان حکومت اشکانی ها مجلس سه گانه ای به نام های «شورای خانوادگی»، «شورای بزرگان» که اجتماع آن رو به نام «مهستان» نامیده می شود وجود داشت و در واقع ترکیبی از اعضای خانواده سلطنتی و نمایندگان آریستوکراسی بود.

   در دین مبین اسلام : اصل شورا و خرد جمعی به عنوان شیوه ای قابل اجرا در مدیریت سیاسی جامعه اسلامی پذیرفته شده و بر آن تاکید شده است . سوره ای در قرآن با ۵۴ آیه به نام (شوری) نامگذاری شده است . در سیره پیامبر بزرگ اسلام نیز شاهد اجرای اصل مشاوره در امور مختلف به خصوص در زمان جنگ ها هستیم ، به عنوان مثال در زمان جنگ احد شورای تشکیل شده نظامی با اصرار جوانان انصار که اکثریت را داشتند پیامبر به رای و نظر آنان احترام گذاردند و در بیرون از شهر مدینه به رویارویی با مشرکان پرداختند . یا در آستانه جنگ خندق به دستور پیامبر گرامی «شورای دفاع» تشکیل شد که در آن بنا به پیشنهاد «سلمان فارسی» قرار شد که دور شهر مدینه خندقی حفر گردد تا جلوی تهاجم دشمن گرفته شود و پیغمبر هم این نظر را پذیرفتند . علاوه بر پیامبر سایر ائمه معصومین نیز قول ها و احادیثی در خصوص مشورت و شورا بیان نموده اند.    در اروپا  بعد از وقوع انقلاب کبیر فرانسه در سال ۱۷۸۹ نظام نمایندگی و شورایی چه به صورت نظام پارلمانی چه به صورت شورای شهر گسترش و رواج زیادی در کشورهای مختلف جهان نمود و امروزه تقریباً اصل شورای شهر در اکثر کشورهای توسعه یافته و کمتر توسعه یافته پذیرفته شده و جزء اصولی از قانون اساسی آنها گردیده ، هر چند که از لحاظ کمیت و کیفیت کار با هم تفاوتهایی دارند

نقاشی اثر کمال الملک ـ سردار اسعد پس از پیروزی مشروطیت در تهران

    تاریخچه شورا در ایران معاصر: پس از پیروزی نهضت مشروطه که با پایمردی بختیاری ها و سردار اسعد به پیروزی نهایی رسید تصویب قانون اساسی و فکر زندگی شورایی و انتخابات در ایران به فعلیت رسید .

   به عبارت دیگر یکی از دستاوردهای بسیار حائز اهمیت ، نهضت مشروطه خواهی جدا از به رسمیت شناختن تفکیک قوا ، تقسیم قدرت سیاسی و اداری کشور بین حکومت مرکزی و حکومت های محلی بود . چهار اصل ۹۲،۹۱،۹۰و ۹۳ متمم قانون اساسی در خصوص انجمن های ایالتی و ولایتی تلاشی بود برای شناسایی زندگی شورایی و تعیین حد و حدود قانون آن ، به موجب اصل ۹۰ متمم قانون اساسی «در تمام ممالک محروسه انجمن های ایالتی و ولایتی» بر طبق نظامنامه خاصی تشکیل خواهد شد . هدف از تاسیس انجمن های ایالتی و ولایتی با « اختیارات تامه» شرکت دادن افراد در اداره امور محلی خود و انجام اصلاحات برای تامین منابع اهالی است . (اصل ۹۲) ضمن اینکه طبق اصل ۹۳ «صورت خرج و دخل ایالات و ولایات از هر قبیل توسط انجمن های ایالتی و ولایتی طبع و نشر می شود» .

    از اولین و مهمترین تصمیمات مجلس شورای ملی پس از استقرار مشروطه تهیه و تصویب قانون انجمن های ایالتی و ولایتی و قانون بلدیه مصوب ۲۰ ربیع الثانی ۱۳۲۵ ه.ق بود . با تصویب این دو قانون که تاییدی بود بر ضرورت زندگی شورایی و سیستم عدم تمرکز ، اداره امور محلی و شهرداری ها به انجمن های ایالتی و ولایتی و بلدیه که منتخب اهالی بود ، واگذار می شد

  . در همان تاریخی که قانون انجمنهای ایالتی و ولایتی از تصویب مجلس گذشت ، قانونی درباره شهرداریها تحت عنوان (قانون بلدیه) به تصویب نمایندگان مجلس رسید . وظایف انجمنهای شهر و شهرداری طبق ماده ۲۰ این قانون عبارتست از : اداره تمامی امور مربوط به شهر اعم از پاکیزگی و روشنایی و سایر امور خدماتی و رفاهی ، تأسیس و سرپرستی کتابخانه ها ، موزه ها ، مرمت مساجد و مدارس و همکاری با حکومت در راه اندازی نمایشگاهها و میادین ، تقویت و حمایت حرفه های مختلف و سرانجام اداره کردن اموال منقول و غیر منقول و سرمایه هایی که متعلق به شهر است

    . قانون انجمنهای ایالتی و ولایتی و قانون بلدیه مصوب ۲۰ ربیع الثانی ۱۳۲۵ ه.ق (۱۲۸۶ ه.ش)بیش از ۴ سال اجرا نشد، چرا که به علل مختلف از جمله به دلیل بی ثباتی و تشنجات سیاسی داخلی و فشارها و تهدیدهای روز و انگلیس دولت در سال ۱۳۲۹ ه.ق ضمن تقدیم برنامه خود به مجلس شورای ملی ، به طور ضمنی اجازه انحلال انجمن ایالتی ولایتی و شهرداریها را از مجلس شورا اخذ کرد و وزارت کشور وظایف شهرداریها را به عهده گرفت .

 ابتدا در سال ۱۳۲۸ اداره شهرداریها و در سال ۱۳۲۹ اداره شهرستان و استان با تصویب قوانینی به عهده اهالی محلی واگذار شد . در چهارم مرداد ۱۳۲۸ کمیسیون کشور قانون جدید شهرداریها و انجمن شد و قصبات را به تصویب رساند . به موجب قانون انجمنهای شهرستان و استان به منظور مشارکت اهالی هر محل در اداره امور محلی و در اجرای اصل سپردن کار مردم به مردم و تهیه موجبات آبادانی و عمران شهری و روستایی و تشخیص و تعیین نیازمندیهای محلی و تامین آن ، در مرکز هر شهرستان به استثنای پایتخت تشکیل می شود . هر یک از انجمن های شهرستان و استان دارای بودجه ای مستقل بوده که از درآمد حاصل از آن عوارض و اموال و تاسیسات متعلق به انجمن و کمک های حکومتی تامین و در راه تحقق وظایف هزینه می شود

     انجمن عمران روستاها قبل از انقلاب

پیش از انقلاب بویژه در دهه ۵۰ دو شورا تحت عنوان «انجمن عمران روستا و سپس خانه انصاف که نوعی شورای حل اختلاف بود در روستاها فعال بودند بر اساس ماده ۳ قانون تشکیل انجمن های ده و اصلاح امور اجتماعی و عمران دهات  در هر ده انجمنی مرکب از ۵ نفر و به مدت سه سال و به اکثریت آراء ساکنان همان ده انتخاب می شوند تشکیل می گردد که عضویت انجمن افتخاری خواهد بود

‌قانون تشکیل انجمن ده و دهبانی – مصوب ۲۵ اسفند ۱۳۵۳ مجلس شورای ملی و ۱۷ اسفند ۱۳۵۳ مجلس سنا – این قانون در تاریخ ۹ فروردین ۱۳۵۴ به توشیح محمدرضا شاه پهلوی رسید. قانون تشکیل انجمن ده و دهبانی دارای هفتاد و دو ماده و نوزده تبصره پس از تصویب مجلس سنا در جلسه روز شنبه ۱۳۵۳.۱۲.۱۷ در جلسه روز یکشنبه بیست و‌پنجم اسفند ماه یک هزار و سیصد و پنجاه و سه شمسی به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

ماده ۱۱ :  انتخاب‌ شوندگان باید دارای شرایط زیر باشند:
۱ – تابعیت ایران.      ۲ – توطن یا حداقل یک سال سکونت در محل. ۳ـ حداقل داشتن ۲۰ سال سن تمام.      ۴ – عدم محرومیت از تمام یا بعضی از حقوق اجتماعی.
۵ – انجام خدمت وظیفه یا معافیت از خدمت زیر پرچم.      ۶ – توانایی خواندن و نوشتن.

ماده  ۲۰ :اولین جلسه انجمن ده به ریاست مسن‌ترین عضو انجمن و با حضور بخشدار یا نماینده او تشکیل می‌شود و هر یک از اعضاء انجمن به‌شرح زیر سوگند یاد می‌کنند: “‌خداوند متعال را به شهادت می‌طلبم و به قرآن مجید سوگند یاد می‌کنم که همواره نسبت به اساس سلطنت مشروطه و استقلال کشور وفادار و کوشا‌باشم و با کمال علاقمندی و نهایت راستی و درستی در پیشرفت امور ده کوشش نمایم”. ‌

انتخابات انجمن ده

ماده ۷ :  هر ده انجمنی خواهد داشت که اعضاء آن مستقیماً با رأی مخفی و اکثریت نسبی از طرف ساکنان و اهالی ده انتخاب می‌شوند. ‌
ماده ۸: مدت عضویت در انجمن ده چهار سال و افتخاری است و انتخاب مجدد اعضاء آن بلامانع می‌باشد. ‌
ماده ۹: عده اعضای انجمن هر ده به تناسب جمعیت بر مبنای آخرین سرشماری عمومی کشور به شرح زیر تعیین می‌شود:
‌تا ۱۰۰۰ نفر جمعیت پنج نفر.  ‌:برای هر ۵۰۰ نفر اضافی دو نفر به تعداد اعضای انجمن ده افزوده می‌شود. ‌

حقوق و وظایف انجمن ده

ماده ۲۷:  ده دارای شخصیت حقوقی است و انجمن ده مسئول حفظ و اداره کردن دارایی منقول و غیر منقول متعلق به ده و اقامه دعوی بر اشخاص‌و دفاع از دعاوی اشخاص علیه انجمن ده می‌باشد و وظایف آن به قرار زیر است:

۱ – بررسی و اتخاذ تصمیم در کلیه طرحهای عمرانی که در سطح ده از محل عواید و عوارض انجمن انجام می‌گردد همچنین اظهار نظر مشورتی‌در مورد طرحهایی که از اعتبارات دولت یا اعتبارات عمرانی کشور در سطح ده اجرا می‌شود و اشتراک مساعی در اجرای آن.
۲ – تشویق ساکنان ده در تشکیل شرکتهای تعاونی و شرکتهای سهامی زارعی و ایجاد هر گونه شرکت دیگری به منظور بسط و توسعه کشاورزی و‌همکاری نزدیک و مؤثر با آنها.
۳ – اهتمام در ازدیاد سطح زیر کشت و باغات در اراضی ده با توجه به امکانات منابع آب و بالا بردن بازده آن بر اساس طرحهای عمرانی توسعه‌کشاورزی و برنامه عمومی کشت با استفاده از راهنمایی‌های مروجین مسئول با رعایت قوانین مربوط.
۴ – تنظیم برنامه درختکاری در بیشه‌ها و باغهای عمومی و نظارت در اجرای آنها با رعایت قوانین مربوط.
۵ – تشویق ساکنان ده در امر دامداری و اصلاح نژاد دامها و افزایش علوفه و فرآورده‌های دامی و همچنین تشویق مردم به همکاری با مروجین و‌سپاهیان انقلاب.
۶ – اهتمام و تشویق روستاییان در مبارزه با آفات حیوانی و نباتی با همکاری مأموران سازمان حفاظت محیط زیست و حفظ نباتات و مروجین‌کشاورزی با رعایت قوانین مربوط.
۷ – همکاری در حفظ جنگلها و مراتع و جلوگیری از فرسایش خاک با رعایت قوانین و مقررات ملی شدن جنگلها و مراتع و سایر قوانین و مربوط.
۸ – همکاری با سپاه دانش و مدیر دبستان ده در بهبود امر آموزش اطفال و مبارزه با بیسوادی از طریق ترغیب بزرگسالان به شرکت در کلاسهای‌درس شبانه.
۹ – سعی در اعزام اطفال مستعد برای تکمیل تحصیلات آنان به مراکز آموزشی مجهزتر با هزینه اهالی ده و استفاده از کمکهای بنیادهای فرهنگی.
۱۰ – سعی در تأسیس کتابخانه و قرائت خانه و دعوت از مطلعین و صاحبنظران محلی برای تنویر افکار ساکنان ده با استفاده از راهنمایی‌های‌بخشدار.
۱۱ – اهتمام در تنظیم جغرافیای تاریخی و شناسنامه ده، جمع‌آوری قصه و افسانه‌ها و رسوم و سنت‌ها و شعر و آهنگهای محلی با استفاده از‌راهنمایی‌های بخشدار و مطلعین محلی و سایر مقامات مربوط.
۱۲ – نظارت در حفظ آثار باستانی و رقبات موقوفات با نظر سازمانهای مربوط
۱۳ – همکاری و اشتراک مساعی با خانه فرهنگ روستایی و تشویق جوانان ده به ورزش از راه ترتیب دادن مسابقات و ترویج ورزشها و تهیه و‌تدارک زمین و وسایل ورزشی و محل بازی کودکان و مادامی که خانه فرهنگ روستایی در ده تشکیل نشده انجام امور بالا.
۱۴ – همکاری و ایجاد تسهیلات لازم در انجام وظایف سپاهیان انقلاب در امر بهداشت و ترویج و آبادانی و اتخاذ تصمیم راجع به لاروبی و‌اصلاح قنوات و انبار آب‌رسانی ده و همچنین همکاری با سایر مأموران دولت عوامل خدمتی که برای انجام وظایف قانونی خود به دهات اعزام‌می‌شوند.
۱۵ – همکاری با مأموران سازمان آبیاری در تقسیم و نحوه صحیح مصرف آب و جلوگیری از هدر رفتن آن .
۱۶ – تشویق کارکنان ده به منظور همکاری با مأمورانی که به منظور مایه‌کوبی یا مبارزه با انگلها یا امراض به دهات می‌روند.
۱۷ – اتخاذ تدابیر لازم برای تشویق و حمایت از صنایع روستایی و فراهم آوردن تسهیلات لازم به منظور حسن برنامه‌هایی که از طرف دولت برای‌ترویج و حمایت از صنایع روستایی مقرر می‌گردد و همکاری با مأموران تعاون و امور روستاها در این زمینه.
۱۸ – تأمین آب آشامیدنی و روشنایی ده و مراقبت در نگهداری کلیه تأسیسات مربوط.
۱۹ – ایجاد جاده‌های روستایی و مراقبت در تعمیر و نگهداری آنها.
۲۰ – ساختن حمام، رختشویخانه و کشتارگاه و آبریزگاه عمومی و مراقبت در نگهداری آنها.
۲۱ – احداث گورستان و غسالخانه.
۲۲ – اتخاذ تدابیر لازم به منظور تسهیل تأسیس و وسایل پستی و ارتباط محل با رعایت قوانین و مقررات عمومی مربوط و دستورالعمل‌سازمانهای مسئول.
۲۳ – اتخاذ تدابیر لازم به منظور تأمین آذوقه و وفور و فراوانی و ارزانی و مرغوبیت خواربار و مراقبت در بسته‌بندی و رعایت بهداشت در عرضه و‌توزیع مایحتاج عمومی ده و تعیین نرخ مناسب برای آنها و امور دیگری که متضمن تأمین رفاه عمومی و بهبود زندگی در روستاها باشد.
۲۴ – مراقبت نظارت در اعلام صحیح وقایع ولادت و فوت و امر آمارگیری و سرشماری.
۲۵ – همکاری لازم با مأموران ثبت نام برای صدور کارت انتخابات.
۲۶ – تنظیم امر حمل و نقل بار و مسافر مربوط به ده با رعایت مقررات مربوط
۲۷ – همکاری و اشتراک مساعی با مأموران مربوط در امر بهداشت و تنظیم خانواده و مراقبت در تفهیم و اجرای دستورالعملهای آن.
۲۸ – نظارت کامل در بهره‌برداری و نگهداری و حفظ اماکن و تأسیساتی که بر اثر اجرای طرحهای عمرانی در سطح ده ایجاد شده است.
۲۹ – انجام دادن وظایف مذکور در مواد ۱ و ۶ و ۴۶ قانون آب و نحوه ملی شدن آن در محدوده دهات به نمایندگی از طرف وزارت نیرو تا زمانی‌که موجبات اجرای آن در دهات فراهم نگردیده است.
۳۰ – احداث و نگاهداری مساجد و…
انتخاب دهبان

ماده ۲۸: دهبان به انتخاب انجمن و تأیید بخشدار و به حکم فرماندار منصوب می‌شود در تعیین و انتخاب دهبان افرادی که خدمت سپاهی انقلاب‌را انجام داده باشند به شرط تساوی شرایط حق تقدم خواهند داشت.
ماده۲۹ : اشخاصی می‌توانند به سمت دهبان انتخاب شوند که واجد شرایط زیر باشند:
۱ – دارا بودن تابعیت ایران.         ۲ – داشتن سواد خواندن و نوشتن.        ۳ – سن آنها کمتر از بیست و دو و بیشتر از شصت سال نباشد.
۴ – عدم اشتهار به افساد اخلاق و عدم محرومیت از تمام یا بعض حقوق اجتماعی.     ۵ – انجام خدمت وظیفه عمومی و یا معافیت دایم.

امور مالی انجمن

ماده ۴۲: درآمد انجمن ده که از منابع ذیل تأمین خواهد شد باید به حساب مخصوص ده یا در صندوق موضوع ماده ۴۹ منظور گردد.
۱ – عوارضی که از هر هکتار سطح زیر کشت در حال تولید هر ده در هر سال از تولیدکنندگان هر ده بر اساس ضوابط زیر وصول می‌شود:
الف – هر هکتار کشت آبی صیفی ۴۵ ریال.
ب – هر هکتار کشت شتوی ۲۵ ریال.
ج – هر هکتار کشت دیمی صیفی و شتوی ۱۵ ریال.
‌::د – هر هکتار کشت باغ میوه و باغ چای ۶۰ ریال.
ه- هر هکتار کشت قلمستان دست کاشت ۱۵ ریال.
۲ – عوارضی که از تأسیسات تولیدی زراعت‌های بزرگ کشاورزی و مکانیزه همچنین تأسیسات تولیدی و صنعتی و معدنی که حوزه دهات کشور‌فعالیت دارند تحصیل می‌شود طبق آیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد وزارت کشور و جلب نظر وزارتخانه‌های کشاورزی و منابع طبیعی و تعاون و امور‌روستاها و صنایع و معادن به تصویب کمیسیون‌های مربوط مجلسین می‌رسد.
۳ – عوایدی که به طریق خودیاری اهالی ده برای اجرای برنامه‌های خاص عمرانی محلی در اختیار انجمن ده می‌گذارند.
۴ – کمکهایی که از محل اعتبارات سازمان برنامه و بودجه یا اعتبارات دولت برای جبران کمبود اعتبارات اداری و عمرانی محل در اختیار انجمن‌گذارده می‌شود.
۵ – عوارضی که با تصویب انجمن شهرستان از دکاکین و کسبه محل اخذ می‌شود.
۶ – هدایا و کمکهایی که برای امور عمرانی ده در اختیار انجمن قرار می‌گیرد.

اصل شورا پس از انقلاب

  خبرگان قانون اساسی با توجه به آموزه های اسلامی در ‌‌سال ۱۳۵۸  اصل ۱۰۰ را که به شورا‌ها اختصاص داشت تصویب کردند.  مطابق این ماده «برای پیشبرد برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی و سایر امور رفاهی از طرق همکاری مردم با توجه به مقتضیات محلی اداره امور هر روستا، بخش، شهر، شهرستان یا استان با نظارت شورایی به نام شورای ده، بخش شهر، شهرستان یا استان صورت می‌گیرد که اعضای آن را مردم‌‌ همان محل انتخاب می‌کنند. شرایط انتخاب و نظارت شوراهای مذکور و سلسله مراتب آن‌ها را که باید با رعایت اصول وحدت ملی و تمامیت ارضی و نظام جمهوری اسلامی و تابعیت حکومت مرکزی باشد قانون معین می‌کند.»

   از سال ۵۸ شوراهای ۱۲ نفر در روستا تعین شدند و از سال ۱۳۶۱ بنا به تصویب هیئت وزیران و مجلس شورای اسلامی شوراهای روستایی توسط جهادسازندگی و زیر نظر وزارت کشور در روستاها تشکیل گردید این روند تا سال ۱۳۶۵ ادامه داشت که توانست که جهاد سازندگی توانست در سازندگی و محرومیت زدایی در سطح روستاهای کشور را با مدیریت و جلب مشارکت مردم در انجام برنامه های عمرانی و اقتصادی روستاها بعد از انقلاب انجام دهد. لکن با توجه به مشکلات کشور از جمله جنگ تحمیلی علی رغم توجه دولت بر برهه های مختلف امکان اجرای قانون انتخابات تا سال۱۳۷۷ فراهم نگردید و مجلس بعد از چند بار انجام اصلاحیه بر قانون انتخابات شوراها در اول خرداد ۱۳۷۵ قانون تشکیلات وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی را از تصویب گذراند

  . در ۱۷ اسفند سال ۱۳۷۷ اولین دوره انتخابات سراسری شوراهای اسلامی کشور با استقبال چشمگیر مردم در بیش از ۴۰۰۰۰ حوزه انتخاباتی برگزار گردید و نهایتاً حدود ۲۰۰ هزار نفر از منتخبین مردم جهت اداره امور شهرها و روستاهای کشور به عنوان عضو شورای اسلامی شهر یا روستا برگزیده شدند . شروع به کار شوراهای اسلامی از ۹ اردیبهشت سال ۱۳۷۸ و همزمان با پیام تاریخی حضرت امام در خصوص شوراها و با صدور پیام ویژه ای از سوی مقام معظم رهبری آغاز گردید و امروز شاهد فعالیت گسترده این نهاد مردمی در کل کشور هستیم .

۱ـ نخستین دوره انتخابات شوراها  پس از انقلاب در ۷ اسفند ۱۳۷۷ برگزار گردید
۲ـ دومین دوره در ۱۹ اسفند ۱۳۸۰ برگزار شد
۳ـ سومین دوره در ۲۴ آذر ۱۳۸۵ همزمان با انتخابات مجلس خبرگان برگزار شد که به دلیل همزمان کردن آن با انتخابات ریاست جمهوری بیش از دوسال تمدید شد.
۴ـ چهارمین دوره در ۲۴ خرداد  سال ۱۳۹۲ همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار گردید
۵ـ و پنجمین دوره انتخابات شوراها در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۶ همزمان با انتخابات ریاست جمهوری برگزار می گردد.

قانون تشکیل خانه انصاف –  مصوب ۱۸ اردیبهشت ۱۳۴۸

خانه انصاف (شورای حل اختلاف)به دادگاه‌های روستایی گفته می‌شد که در دوران نخست‌وزیری  اسداله علم در چهارچوب انقلاب شاه و مردم بنیان‌گذارده‌شد. خانه انصاف از راه سازش و دوستانه به بررسی و رسیدگی دعواها در سطح روستا می‌پرداخت. هدف از بنیان خانه‌های انصاف جلوگیری از گسترش دعواهای کوچک به دعواهای پیچیده بود و این که روستاییان دیگر نیازمند به سفر به شهرهای دور و نزدیک برای رسیدگی به شکایات خود نبودند. اصل نهم انقلاب شاه و مردم قانون تشکیل خانه انصاف و تشکیل شورای داوری که به تقلید از برخی کشورها اجرا شد. همچنین سپاه دانش امور خدمت در هر روستا و محل منشی خانه‌های انصاف بود. خانه انصاف یک دادگاه روستایی بود که پنج تن اعضای آن را اهالی هر ده برای درازای سه سال انتخاب می کنند. اعضای خانه‌های انصاف افتخاری کار  می کردند نخستین خانه انصاف در زمستان  ۱۳۴۲ در روستای مهیار از توابع  سپاهان به سرپرستی آقای حسن انصاری مهیاری گشایش یافت. شمار خانه‌های انصاف تا پایان سال۱۳۵۶  به ۱۰۴۵۸ رسید و ۱۹۰۰۰ روستای کشور زیر پوشش خدمات این خانه‌ها بودند.

شرایط انتخاب‌شوندگان خانه انصاف به قرار زیر است:
۱ – داشتن لااقل ۳۵ سال تمام سن.
۲ – معروفیت به دیانت و صحت عمل و امانت.
۳ – متأهل بودن.
۴ – داشتن سایر شرایط مقرر در ماده سوم.

شورای حل اختلاف پس از انقلاب:

  در سال ۱۳۸۱ در قوه قضائیه  آیین نامه شوراهای حل اختلاف طبق ماده ۱۸۹ تهیه و به تصویب هیئت دولت و تأیید رئیس وقت قوه قضاییه رسید و به اجرا درآمد. به این ترتیب اولین شورای حل اختلاف در سال ۱۳۸۱ در کشور آغاز به کار کرد. به این ترتیب اولین شورای حل اختلاف در سال ۱۳۸۱ در کشور آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۸۲ شوراهای حل اختلاف در سراسر کشور راه اندازی شد که در حل و فصل سریع بسیاری از دعاوی و اختلافات از طریق صلح و سازش و موفق بودند. بهار ۱۳۹۶ ـ سایت سرزمین ما

bigtheme