سرزمیـن ما – کتیبه تاریخی مشروطیت

کتیبه تاریخی مشروطیت

آذر ۰۱, ۱۳۹۱ سرزمین ما تاریخ و فرهنگ, موضوعات سایت ۰

کتیبه سردار اسعد و مشروطیت در پیرغار فارسان+تصویر

کتیبه سردار اسعد، یادگار حماسی – تاریخی قوم بختیاری

در استان چهارمحال بختیاری در روستای ده چشمه فارسان و در کنار چشمه و کوه دوکتیبه سنگی از دوران مشروطیت وجود دارد این کتیـبه ها یکی به دستور حاج علیقلی خان سردار اسعـدبختیاری در سال ۱۳۲۳ هـجری قـمری نوشته شده است. ودیگری به دستور سردار ظفر نوشته گردید
کتیـبه اول شجرنامه و ریاست اجـدادش بر ایل بخـتیاری را بیان می کند. ه متن آن از این قرار است:

«شنـیـدم که جـمشید فرخ سرشت/ بر چـشـمه و بر سنگـی نوشت/ بر این چـشـمه چـون ما بسی دم زدند /برفـتـند تا چـشم بر هـم زدند/ چـنین گوید حاج عـلیقـلی خان سردار اسعـد ابن حسیـنقـلی خان ایلخانی ابن جـعفر قلی خان ابن حـبـیب الله خان ابن عـبدال خان بن علی صالح خان ابن عبدالخلیل آقا ابن خسروآقا ابن غالب آقا ابن حیدر که اجداد من هـمه وقت به ریاست طائـفهً هـفت لنگ بخـتیاری برقرار بودند تا زمان پـدرم حسینقـلی خان ایلخانی، طوائف چـهارلنگ و جوانکی گـرمسیر و سردسیر و فلارد، ضمیمهً حکومت او شدند. در سنه ۱۲۹۹ هـجری قـمری مرحوم برادر ارشدم، اسفندیارخان سردار اسعـد، در اصفهان شش سال محـبوس ماند؛ حکومت بختیاری و مضافات با اعـمام کرامم بود. بعـد از شش سال برادرم مرخص و به منصب سردار اسعـد منصوب شد. چـند سال با اعمام و بنی اعـمام دشمن و جـنگ هـای خونریز کردیم. عاقـبت صلح کرده متحـد شدیم تاکنون که سنه ۱۳۲۳ هـجری قـمری و سال دهـم جلوس اعـلیحضرت مظفرالدین شاه قاجار خلدالله ملکه می باشد؛ با وجود وفات چـهار نفر از بزرگان با کمال اتحاد مشغـول ریاست هـستـیم از ثـمرهً اتحاد براملاک موروثی افزودیم. الآن که ربع چـهارمحال و تمام رامهـرمز، زیدون، و حومهً بهـبهان املاک زیادی از عـربستان چـندین قریه از بربرود، چـندین قریه از لنجان و سمیرم ملک زر خرید این خانواده است. از چهارمحال ناحیهً میزدج و چـند قریهً دیگر ملکی من و گرامی برادرم حاج خسروخان سالار ارفع است. امید که اولاد و احفاد ما اتحاد را از دست ندهـند.» در پائین این کـتیـبه این جـمله افزوده شده است: «در تاریخ هـفـتم محـرم ۱۳۳۶ هـجری قـمری مطابق اول میزان مرحوم سردار اسعـد در طهـران به رحـمت ایزدی پـیوست .

متن کتیبه دوم/ کتیبه مشروطیت که به دستور سردار ظفر(برادر سردار اسعد) نوشته شد

چنین گوید حاجی خسروخان سردار ظفر در سنه ۱۳۳۴ آزادی خواهان ایرانی از مقام سلطنت تقاضای مشروطه نمودند . مظقرالدین شاه قاجار طاب ثراه حکم مشروطیت را دست خط و بعد از اندک زمانی به رحمت ایزدی پیوست . محمد علی شاه برسریر سلطنت بر آمد و در آن وقت بنده در خدمت برادر والاتبارم حاج علیقلی خان سردار اسعد، فرنگستان رفته و چهار ماه در آنجا بودیم . بواسطه بی مرحمتی محمد علی شاه ، اغتشاش در بختیاری فراهم که بنده از مراجعت و کمک به صمصام السلطنه که ایلخانی بود مجبور شده از پاریس به مسکو از مسکو سیزده روزه به بختیاری رسیدم . به حمد الله انجام صلح و پس از یک سال محمد علی شاه پارلمان را بمبارده نموده و از بختیاری امداد خواست این بنده به اتفاق امیر مفخم و سردار اشجع با چهار صد سوار تهران رفتیم . هیجان از تمام ایران رفع مگر آذربایجان خصوصا تبریز با کمال قدرت مقاومت کردند . دومرتبه سوار بختیاری احضار و با سواران تهران رفتیم ، ولی قصد ما طرفداری ملت بود . این موقع در اصفهان و گیلان هم انقلاب و شورش حادث شد. صمصام السلطنه در اصفهان و لنجان، سپهدار در رشت، سردار اسعد هنوز در فرنگستان و با مشروطیون در لندن و پاریس اجتماع داشتند. این اوقات از راه جنوب هندوستان حرکت کرده محمره به بختیاری وارد شدند.
من بنده هم اصفهان و بختیاری آمده سواران زیادی به کمک ملیون تهیه دیده سردار اسعد با یک هزار سوار به تهران حرکت. سپهدار هم از رشت عزم تهران پس از جنگ زیاد داخل شهر شدند . محمد علی شاه در شمیران بودند . همین که تهران اشغال گردید به سفارت روس پناهنده شد ولیعهد را که اعلی حضرت سلطان احمد شاه سلطان حالی ایران خلدالله ملکه است سردار اسعد و سپهدار وملیون بر تخت سلطنت نشانیده عضد الملک قاجار را به سمت نیابت سلطنت منتخب نمودند . پس از یک سال عضد الملک مرحوم و ناصرالملک همدانی را به جای آن مرحوم گمتشته . در سنه ۱۳۲۹ محمد علی شاه که از طرف دولتین ومواجب زیاد در روسیه اقامت داشت از طرف استر آباد و سالارالدوله برادرشان از کردستان و کرمانشاه با ایلات زیاد برای پایتخت هجوم کردند آن عصر با ملت غیر از امین و ایل بختیاری کسی همراه نبود و به تصویب پارلمان و نایب السلطنه ،خوانین از بختیاری با سه هزار سوار برای جلوگیری محمد علی شاه و سالارالدوله حرکت . امیر مفخم و مرتضی قلی خان حکمران لرستان عقب نشانیده پس از جنگ خونین و تلفات ریاد عراق(اراک) آمدند این بنده مامور نظم عراق و کرمانشاهان کردستان بودم به قشون آنها ملحق همگی تا قم عقب کردیم بعد از آنکه سوار بختیاری و مجاهدین محمد علی شاه را شکست دادند فرار نمود و یردار شد به دست سوار بختیاری دستگیر و تیر باران شد به امور جنک سالارالدوله شدند که از دو طرف جلوگیری نمائیم از این طرف این بنده و سردار جنگ با یک هزار و سیصد سوار بختیاری و از طهران سردار محتشم و سردار بهادر و موسیویفرم خان ارمنی با یک هزار و سیصد سوار بختیاری و مجاهد بودند در ساوه ملاقات با همدیگر دست داد به خواست خدا سالارالدوله را شکست فاحشی دادیم که با تلفات بسیاری به لرستان فرار نمود ما هم تا همدان او را تعاقب کردیم .
بعد از جنگ دیگر ، چنان شکست خورده که به کلی تاب مقاومت نکرده کرمانشاهان رفت . در این بین از طرف دولت امپراطور ی روس اولیتماتومی شد که برای ایران خطر عظیم داشت ناچار نایب السلطنه قبول نمود . در آن وقت صمصام السلطنه رئیس الوزرا بود . محمد علی شاه مجددا روسیه رفته تا اردوی بختیاری متفرق گردید . بنده مامور اصفهان شدم بعد از یک سال حکومت اصفهان فرنگستان رفته و هشت ماه آنجا ماندم تا ناصرالملک نایب السلطنه به ایران آمد . یک سال بیکار ابتدا به حکومت یزد و بعد به حکوکت کرمان منتخب گردبدم . یک سال ونیم کرمان بودم جنگ اروپا شروع ، دولت عثمانی نیز داخل جنگ شد دامنه جنگ نیز به ایران کشیده شد و تا کنون هم که اواخر سنه ۱۳۳۴ است پس از مدتی آتش جنگ در اغلب اروپا و نقاط ایران مشتعل قشون روس و عثمانی در همدان تا نزدیک قزوین مشغول جنگ می باشند خوانین هم صمصام السلطنه ، سردار اسعد و سردار جنگ و سردار بهادر در طهران ، این بنده با سایر خوانین در چهار محال منتظر حوادث روزگار می باشم.

***