سرزمیـن ما – خوزستان، سرزمین بختیاری ها

خوزستان، سرزمین بختیاری ها

فروردین ۱۶, ۱۳۹۷ سرزمین ما تاریخ و فرهنگ, موضوعات سایت ۴

تاریخ و پیشینه خوزستان و بی عدالتی در حق بختیاری ها

خوزستان در طول تاریخ متعلق به بختیاری ها و لرها بود عربهای مهاجر اقلیت کوچکی در خوزستان هستند که در سایه مهر بختیارها در این سرزمین ساکن شدند.

سرزمین بختیاری با تاریخ و تمدن چندین هزار ساله ریشه در تاریخ دیرینه ایران باستان دارد و شامل استانهای چهارمحال بختیاری، خوزستان و بخش عمده ای از استانهای اصفهان، کهگیلویه بویراحمد، لرستان و قسمت هایی از استان های فارس، بوشهر و ایلام و… است. علاوه بر آن جمعیت عظیمی از بختیاری ها در تهران و سایر شهرهای بزرگ مانند اصفهان، شیراز، اهواز، کرج و.. سکونت دارند.

بر اساس آخرین برآوردهای کارشناسان اکثریت مردم خوزستان را بختیاری ها و اقوام لر تشکیل می دهند. حدود ۲۵ درصد جمعیت خوزستان نیز اقوام عرب زبان هستند که در طول قرن های متمادی وارد این استان شده اند و بخش دیگر جمعیت خوزستان را سایر اقوام فارس زبان تشکیل داده اند

قوم بختیاری و لر بزرگترین قوم ایرانی و آریایی است و از دوران عیلامیان و هخامنشیان تاکنون در بخش های وسیعی از استان خوزستان و استانهای همجوار ساکن بوده اند و همواره از کیان ایرانزمین با نثار جان خود شجاعانه دفاع کرده اند. اما متاسفانه در طول تاریخ حق آنان پایمال گردیده و مسئولان نسبت به مناطق بختیاری ظالمانه رفتار کرده اند به گونه ای که در حال حاضر نیز اکثر مسئولین این استان غیر بختیاری و ناکارآمد هستند و به نیروهای توانمند بختیاری در عرصه های مدیریتی فرصت کمتری داده می شود.

مناطق مهم و نفت خیز استان خوزستان که ثروت عظیمی نصیب کشور کرده است، متعلق به بختیاری هاست ولی مردم یختیاری از این ثروت عظیم بی بهره بوده اند و شهرهایی همچون مسجد سلیمان که اولین چاه نفت خاورمیانه در آن حفر گردید هنوز از مشکلات عدیده رنج برده و در وضعیت بحرانی با کمبود امکانان رفاهی و درمانی به سر می برد. عشایر بختیاری و روستاهای بختیاری نشین خوزستان نیز از حداقل امکانات زندگی برخوردار نیستند، در حالیکه مسولان چشم بر این همه بی عدالتی بسته اند و اقدامی نکرده اند.

امیدواریم مسئولان کشور و استان به خود بیایند و تا دیر نشده حق تاریخی بختیاری ها این مردم مظلوم اما مقاوم و دلیر را که پایه های تاریخ و تمدن این سرزمین را بنا نهاده اند ادا نمایند. چرا که اکثر مناطق خوزستان متعلق به بختیاری هاست که بزرگترین قوم ایرانی و آریایی در ایران هستند..

رضا بهرامی دشتکی ـ دبیر آموزش پرورش

اردیبهشت ۱۳۹۳

نگاهی به پیشینه و اماکن گردشگری خوزستان

خوزستان – اهواز – رود کارون

استان خوزستان در جنوب غرب ایران با مساحتی حدود ۶۴ هزار و ۲۳۶ کیلومتر مربع در کنار خلیج فارس و اروندرود قرار دارد. این استان از شمال به استان لرستان ، از شمال شرقی و شرق به استان های چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد، از شمال غربی به استان ایلام، از جنوب به خلیج فارس و از غرب به کشور عراق محدود می‌شود. مرکز استان خوزستان، شهر اهواز است و از شهرهای مهم آن می توان از اندیمشک، مسجد سلیمان، ایذه، باغ ملک، آبادان، خرمشهر، بندر ماهشهر، بهبهان، دزفول، رامهرمز، سوسنگرد، شادگان، شوش و شوشتر، را نام برد.

موقعیت جغرافیایی

استان خوزستان از سمت شمال و شرق به رشته کوه های زاگرس منتهی می شود. ارتفاعات این استان در جهت جنوب غربی کاهش یافته و در نواحی جنوب تر به صورت تپه های ماهوری نمایان می شود. این سرزمین از نظر پستی و بلندی به دو منطقه کوهستانی و جلگه ای تقسیم می شود. منطقه کوهستانی قسمت های شمال و شرق استان را در بر می گیرد و منطقه جلگه ای از جنوب دزفول، مسجد سلیمان، رامهرمز و بهبهان شروع شده و تا کرانه های خلیج فارس و اروند رود ادامه می یابد. از نظر شرایط آب و هوایی، استان خوزستان دارای دو نوع آب و هوای نیمه بیابانی در شهرهای آبادان، خرمشهر، ماهشهر، هندیجان، دشت آزادگان دزفول، بهبهان، شوشتر و نواحی شمال اهواز و همچنین آب و هوای استپ گرم در نواحی شمال دزفول، بهبهان، رامهرمز، شوشتر و شمال اهواز است. همچنین شرایط اقلیمی این استان تحت تاثیر سه نوع باد به شرح زیر است: اولین باد، جریان سرد نواحی کوهستانی، دومین باد یعنی باد شرجی، جریان گرم مرطوبی است که از خلیج فارس به سمت جلگه می وزد و اما سومین باد ؛ از سمت عربستان می وزد و همیشه مقداری شن، خاک و رطوبت به همراه دارد.
رودخانه های مهم موجود در استان خوزستان عبارتند از: کارون، دز، کرخه، مارون، جراحی و زهره. در میان رودخانه های ذکر شده؛ رودخانه کارون پرآب ترین رودخانه کشور محسوب می شود.

پیشینه تاریخی خوزستان

استان خوزستان حدود پنج هزار سال پیش از میلاد محل سکونت اولیه «اقوام عیلامی» بود. این منطقه در دوران باستان، به‌ویژه، در دوره حکومت هخامنشیان به دو بخش شمال و شمال شرقی و بخش جنوبی تقسیم شده بود. بخش های شمالی که شامل کوهستان ها و جنگل های فراوانی بود «انشان یا انزان» نامیده می شد (که بخشی از سرزمین قوم بختیاری بود) و بخش جنوبی که «عیلام» نام داشت دارای آب و هوای گرم و مرطوب، دشت های حاصلخیز و جلگه ای بود که به قاره ای کوچک شبیه بود. «استرابون»، جغرافی دان عهد باستان، خوزستان را از حاصلخیزترین جلگه‌های جهان می‌دانست. وجود رودخانه‌های فراوان در دشت ها امکان کشاورزی و آبادانی را در این منطقه میسر می‌ساخت و بر همین اساس بود که عده‌ای نام این سرزمین را «هند» یا «اند» به معنی «جایی با آب‌های فراوان» گذاشته بودند.
در کتاب «مجمع التواریخ و القصص» خوزستان به نام «جوستان» و«حبوجستان و اجار» آمده است که به نظر می‌آید، برگرفته از زبان پهلوی با عناوین «‌حبوجستان» و «حوجستان» است. از سوی دیگر «یاقوت حموی» واژه «خوز» را با نام های «خوز» و «هوز» و «اهواز» و«هویزه» هم ریشه می‌‌داند. اهواز معرف واژه «اواز» و«اوجا» نیز هست که در کتیبه داریوش بیستون آمده و این نام در کتیبه نقش رستم خواجا یا «خوجا» حک شده که هزار سال پیش، مرکز حکومت نشین استان خوزستان بود. ابن منظور در کتاب لسان العرب ـ ۷۱۱ ه . ق – می نویسد: «خوز»‌ قوم یا قبیله ای از مردم عجم هستند.
کلمه «خوز» را به معنی «شکر» و «نیشکر» نیز معنا می کنند و علت آن خاک حاصلخیز و بارور خوزستان برای رشد این گیاه بوده و بهترین محصول نیشکر در این منطقه بدست می آمد. در دوران عیلامیان و هخامنشیان مرکز حکومت شوش و پاسوماش(مسجد سلیمان) در مناطق بختیاری بوده پس از حکومت هخامنشیان، در دوران اشکانی، ساسانی و دوران حکومت اسلامی شوشتر مرکز حکومتی خوزستان بود. اما در سال ۱۳۰۳ در پی شیوع بیماری وبا در شوشتر مرکز حکومتی خوزستان به مدت یک سال به دزفول و سپس به اهواز منتقل شد و تا کنون نیز اهواز است.
این استان از ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ تا آخرین روز جنگ ایران و عراق همواره صحنه عملیاتهای مختلف ایران برای بازپس گیری مناطق اشغال شده توسط نیروهای ارتش عراق بود. در آغاز جنگ شهرهایی چون سوسنگرد، دزفول، اندیمشک، خرمشهر، آبادان و اهواز که مرکز استان است به صورت مرتب هدف حملات موشکی و توپخانه ارتش عراق قرار داشتند.

اقوام و زبان

استان خوزستان دارای تیره‌های گوناگون از اقوام انسانی را در بر می‌گیرد. از دیرباز بختیاری ها و پیروان دیگر آیین‌ها نیز در این استان ساکن بودند .بخشی از ساکنین استان خوزستان را مردمان عرب زبان تشکیل می دهند و به این مردم عرب ساکن در نوار ساحلی جنوب که دارای ویژگی های فارس ها هستند، بندری می گویند. اکثر عرب های ایران به زبان عربی و فارسی تکلم می کنند. آغاز مهاجرت اندکی از عرب ها به خوزستان به دوران پیش از اسلام یعنی به زمان حکومت ساسانیان می رسد. اما پس از پیروزی سپاه مسلمین بر سپاه ایران قبایل و عشایر بسیاری به ایران مهاجرت کردند و به علت وجود اعراب پیش از اسلام در منطقه خوزستان، این محل را برای سکونت خود انتخاب کردند. ولی امروزه جمعیت عرب های ساکن در خوزستان نسبت به اقوام فارسی زبان مثل بختیاری ها، شوشتری و دزفولی اقلیت دارند (بختیاری ها اکثریت استان و جمعیت عظیمی از خوزستان را تشکیل می دهند و در تمام شهرهای این استان حضور دارند و از دوران باستان تا کنون اکثر مناطق خوزستان متعلق به بختیاری بوده است)

موقعیت اجتماعی و اقتصادی

استان خوزستان از مهمترین مناطق نفت خیز ایران به شمار می آید. «نفت و گاز» که مهم ترین منبع طبیعی کشور است برای نخستین بار حدود ۸۰ سال پیش در این منطقه کشف و استخراج شد و از آن موقع تاکنون حوزه های نفتی فراوان در این استان کشف و مورد بهره برداری قرار گرفته است که از مهم ترین آن ها حوزه های نفتی اهواز هستند. پالایشگاه آبادان، پتروشیمی بندر امام و ماهشهر نمونه های از صنایع وابسته به نفت در این استان است. به طور کلی صنعت خوزستان به دو گروه صنایع دستی و ماشینی تقسیم می شود. صنایع کارخانه ای را می توان بر حسب مقدار مصرف مواد اولیه و کیفیت تولید به دو دسته عمده صنایع سنگین و صنایع سبک تقسیم کرد. صنایع سنگین استان عبارتند از : استخراج و تصفیه نفت مشتمل بر پالایشگاه آبادان، دستگاه تقطیر مسجد سلیمان، پالایشگاه گاز بید بلند و صنعت پتروشیمی مشتمل بر مجتمع شیمیایی رازی، مجتمع پتروشیمی آبادان، مجتمع پتروشیمی خارک، مجتمع پتروشیمی ایران – ژاپن، کارخانه های نورد و لوله اهواز و ذوب آهن گاز اهواز. اما صنایع سبک خوزستان مشتمل بر: قندسازی، کاغذ سازی، بسته بندی خرما، صنعت ماهی گیری و صنعت برق است. در ضمن از صنایع جانبی قدیمی نیشکر در خوزستان، مجتمع کاغذسازی هفت‌تپه‌است که از دیرباز با استفاده از ضایعات نیشکر به تولید کاغذ می‌پردازد.
وجود رودخانه های پرآب کارون، دز، کرخه، اروند و گتوند در استان خوزستان، باعث رونق کشاورزی در این سرزمین شده است و هم اکنون بزرگترین طرح تولید نیشکر و صنایع جانبی آن، در حال انجام است. کشاورزی در تمام مناطق منطقه خوزستان به ویژه در قسمت های جلگه ای از اهمیت خاصی برخوردار است؛ به همین دلیل این استان را «زرخیز» می نامند. جلگه خوزستان دنباله بین النهرین است و به همین دلیل دارای خاک و آب و هوای بسیار مناسب برای کشاورزی است. منطقه کشاورزی در این استان به دو بخش «منطقه کشت فشرده» و «منطقه کشت گسترده» تقسیم می شود. «منطقه کشت فشرده» شامل نواحی شمال غربی و مرکزی و «منطقه کشت گسترده» شامل مناطق کوهستانی و شرق استان است. از مهمترین محصولات کشاروزی این استان می توان: گندم، جو، برنج، نیشکر، خرما، مرکبات را نام برد.
در بخش دام داری؛ پرورش دام و طیور بعد از کشاورزی از اهمیت بالایی برخوردار است. از انواع دام های دایمی می توان به گوسفند، بز، گاو و گاومیش اشاره کرد. این استان همچنین، به دلیل مجاورت با خلیج فارس و وجود رودهای بزرگ و پرآب زمینه مساعدی برای پرورش و صید ماهی دارد.
در نهایت باید اضافه کرد که استان خوزستان در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در کشور دارای مقام اول و در صنایع فولاد دومین استان کشور به شمار می آید. همچنین از نظر صنایع جانبی نیشکر منحصر به فرد است.

سوغات

بخش شیرینی : حلوا ارده، حلوا شکری، حلوا کنجدی، شیره ارده، انواع کلوچه های سنتی بخش کشاورزی : انواع ادویه، خرما، لیف خرما

بخش صنایع دستی : جاجیم، حصیربافی، خراطی، سجاده بافی، گبه، گلیم، فرش، نمد

جاذبه های طبیعی و گردشگری

آبادان : تالاب بین المللی شادگان، جزیره مینو، حاشیه رودخانه اروند، حاشیه رودخانه بهمن شیر، نخلستان های اطراف شهر

اندیمشک : چشمه آب کزرمی،‌حاشیه رودخانه دز، حاشیه رودخانه کرخه، طبیعت جاده سد دز

اهواز : پارک جنگلی گمبوعه درجاده سوسنگرد، پارک جنگلی شهروند، تالاب بام دژ در جاده شوش، حاشیه رودخانه کارون

ایذه : آبشار شی وند، تالاب میانگران، دامنه کوه سفید، دشت سوسن، حاشیه سد کارون، حاشیه دریاچه سد کارون ۳، طبیعت دشت مرغا، طبیعت منطقه مال آقا، طببیعت منطقه گلزار، طبیعت تنگ نوروزی یا خنگ اژدر

بهبهان : تنگ تکاب، تنگ بن، تنگ خوییز، تنگ سروک، جلگه تشون، حاشیه رود مارون، حاشیه رود خیرآباد، حاشیه رود زهره، چشمه آب معدنی گراب، طبیعت روستای پشکر، طبیعت دره گرمابه

خرمشهر : حاشیه اروند رود

دزفول : آبشار شوی، سد و دریاچه دز، طبیعت روستای پامنار، حاشیه رود دز، حاشیه دریاچه شهیون، دامنه کوه سالن، دامنه کوه هفت تنان، دامنه کوه سرگویان، دامنه کوه لپ سفید

رامهرمز : غار صیدون کبوتری طبیعت منطقه بیشه زارهای بن رشید، آبشار گدار پهن، حاشیه رودخانه مارون،‌ چشمه قیر منطقه ماماتین

شادگان : تالاب بین المللی شادگان

شوش : حاشیه رود کرخه، حاشیه رود دز، حاشیه رود شاوور، نهر داریون و…

شوشتر : حاشیه رودخانه دست کند گرگر، چشمه آب سیزنگر، پارک جنگلی، پارک طبیعت آبشار، حاشیه رودخانه کارون طبیعت سرسبز جاده شوشتر، طبیعت بیشه زارهای سواحل کارون و دز، دامنه کوه فدک، طبیعت روستا تک تکاب، طبیعت روستای گرآب

مسجد سلیمان : حاشیه رودخانه تمبی، حاشیه رود کارون، حاشیه رود و طبیعت دشت شیمبار، طبیعت منطقه گدار لندر، طبیعت منطقه کولر شاپ، طبیعت روستای اندیکا

جاذبه های تاریخی و باستانی

آبادان : آرامگاه سید احمد، آرامگاه سیدمحمد ابوتامه، بازار ته لنجی ها، بازار ماهی فروشان، برج آب شماره یک، برج آب شماره دو، بقایای سینما رکس، بندر و اسکله ها، پالایشگاه آبادان، خانه بچاری، قبرستان انگلیسی ها، قدمگاه حضرت خضر نبی، قدمگاه حضرت امام رضا (ع)، کلیسای ارامنه، مدرسه رازی، مدرسه مهرگان، مسجد رنگونی ها، منازل محله بریم، یادمان شهید تندگویان، یادمان والفجر هشت یا اروندکنار، موزه آبادان.

اندیمشک : بقایای شهر باستانی لور، بقایای شهر عیلامی زعفران، بقعه شاهزاده احمد در مازو، پل صیحه، تپه باستانی طولایی قلعه رزه، قلعه توران، قلعه صالح آباد، یادمان دوکوهه

اهواز : آرامگاه علی بن مهزیار اهوازی، گورستان باستانی زرتشتیان، بیمارستان امام خمینی یا جندیشاپور، پارک ها و بلوارهای پل سفید و پل سیاه، خانه قدیمی کاپار، خانه قدیمی معین التجار، دانشسرای مقدماتی پسران، دانشکده سه گوش، کاروانسرای معین التجار، منازل بانک ملی، هتل قو

ایذه : آثار باستانی اشکفت سلیمان، امام زاده چهل تنان در شمال دهدز، برد گوری یا گور دخمه ای، پل ایذج، پل های دوقلوی کارون جایگزین پل قدیم شالو، روستای باستانی شمی، زیارتگاه امام زاده عبدالله، شیرهای سنگی بردشیر، عمارت طاق طویله، قلعه کژدم، کوشک نورآباد، نقش برجسته شهسوار در خنگ اژدر، نقش برجسته کول فرح، نقش برجسته کهباد، نقش برجسته کمال وند، نقش برجسته یار علی وند

بهبهان : آب انبار بهبهان، آتشکده چهار طاق خیرآباد، امام زاده ابراهیم، امام زاده شیرعلی، امام زاده ابوذر، امام زاده حیدر، امام زاده شاهمیر عالی حسین، امام زاده شاه فضل، برج های رضاخانی، بقعه بشیر نذیر، بقعه بی بی خدیجه، بقعه بی بی زبیده خاتون، بقعه بی‏ بی‏ صالحه‏ بیگم، بقعه آخوند ملاعلی بهبهانی، پل امام رضا یا پل ارجان، پل سفلایی ارجان، پل خیری مح خان یا خیرآباد، پل و حمام بکان، دیوار و خندق اطراف شهر، خرابه های کلگ هزار، قدمگاه امام رضا (ع)، قلعه مدرسه خیرآباد، عمارت کلاه فرنگی، کتیبه تنگ سروک، مسجد جامع و راسته بازار، نارین قلعه، موزه بهبهان.

خرمشهر : بازار ماهی فروشان، بندر و گمرک خرمشهر، پل جدید خرمشهر، پل قدیم خرمشهر، کاخ فیلیه، مناطق عملیاتی کربلای ۵ و بیت المقدس، یادمان شرق کارون، یادمان شهدای رمضان، یادمان شهدای شلمچه، مسجد جامع خرمشهر، موزه و یادمان دفاع مقدس خرمشهر

دزفول : آرامگاه پیر رودبند، آرامگاه شیخ اسماعیل یا سبز قبا، آرامگاه یعقوب لیث، آسیاب های دزفول، بازار قدیم دزفول، بقایای شهر باستانی گندی شاپور، بقعه سید محمود، بقعه شاه رکن الدین، تپه باستانی چغامیش، پل قدیم دزفول، خانه تیزنو، ، حمام کرناسیون یا موزه مردم شناسی، مسجد جامع دزفول، مسجد لب خندق، منطقه حفاظت شده حیات وحش دز، هور مزرعه.

رامهرمز : آرامگاه علمدار یا سید میر صالح، آرامگاه هرمز ساسانی، امام زاده بی بی تاج، بقایای شهر باستانی مختارک، تل برمی، تل گستر، سد باستانی جره، عمارت و باغ صمیمی، قلعه امیر مجاهد، قلعه تاشار یا قلعه یزدگرد، قلعه داو دختر یعنی مادر و دختر، موزه مردم شناسی.

شوش : آرامگاه دانیال نبی(ع)، آرامگاه دعبل خزاعی، ایوان کرخه، بقایای شهر باستانی پیشه وران، بقایای شهر باستانی شاهی، تپه باستانی آکروپل، قلعه شوش، کاخ باستانی آپادانا، کاخ باستانی اردشیر دوم، کاخ باستانی داریوش، کاخ باستانی شاوور، محوطه باستانی هفت تپه، معبد باستانی چغازنبیل، منطقه حفاظت شده شوش، موزه هفت تپه، یادمان فتح المبین، موزه شوش.

شوشتر : آرامگاه امام زاده عبدالله، آرامگاه برا بن مالک انصاری، آرامگاه سید محمد بازار، آرامگاه سید محمد گلابی، آرامگاه شعیب نبی، بقایای شهر باستان دستووا، بقایای شهر باستانی عسگر مکرم، بند ماهی بازان، بند میزان، بند خاک، بند برج عیار، بند شرابدار، پل شادروان، پل لشگر، تپه باستانی چغا، تخت قیصر، خانه مرعشی، خانه قدیمی مستوفی، قلعه سلاسل، دخمه های زرتشتی، پل شاه علی، مرقد علامه شیخ شوشتری، پل کابلی، بازار سنتی، کاروانسرای افضل، موزه مردم شناسی.

مسجد سلیمان : آرامگاه هفت شهیدان، بقایای شهر باستانی بنه وار، تپه باستانی گلگیر، تپه باستانی کلگه زری، تپه باستانی لالی، تپه بر نشانده، قلعه لوت اندیکا، قلعه کهیش، صفه سلیمان یا سرمسجد، منطقه حفاظت شده

منبع : ایران با اندکی تلخیص و ویرایش

http://www.iran.ir/

bigtheme

4 thoughts on “خوزستان، سرزمین بختیاری ها”

ناشناس تیر ۱۰, ۱۳۹۷ در ۰۶:۳۵

بیش از نصف مطالبی که درج شده در این سایت نا معتبر و کذب است و بوی نژاد پرستی میدهد
پاسخ:
دوست عزیز بهتر بود اشاره می کردید کدام مطلب کذب است.. احتمالا شما نسبت به بختیاری شناخت ندارید یا دیدگاه منفی دارید

پاسخ ↓
حقیقت تیر ۲۵, ۱۳۹۷ در ۲۱:۴۲

بختیاریها اصل هندی دارند و سکونت گاه انها پشت کوههای زاگرس است .در شاهنامه فردوسی از انها به کولی یاد شاده که از هند به کوههای زاگرس کوچانده شده اند.بیشتر جمعیت خوزستان عرب هستند و از اسامی شهرهای خوزستان من جمله اهواز مشخص است
پاسخ:
اهانت شما راه بجایی نمی برد. بله ایرانیان همه طبق یک روایت تاریخی از اقوام هند و اروپایی آریایی هستند. اقلیت کوچک عرب زبان خوزستان اگر خود را ایرانی می دانند برادران ما هستند و اگر جدا از ایران می دانند خائن

پاسخ ↓
1. عرفان مرداد ۷, ۱۳۹۷ در ۰۴:۲۱
  
  درباره کولی بودن…اونها گروهی از مردمی هستند که الان توی استان کرمانشاه و کوردستان دارن زندگی میکنند و کورد به حساب میان…شما اگر نام طوایف کورد رو به همراه تیره هاشون بررسی کنی میبینی که نام برخی از اونها با نام برخی تیره ها و طوایف در هند و پاکستان یکسان هست…کوردها مانند لرها چند نوع پوشش دارند که اگر پوشش کوردها و هندی ها رو بررسی دقیق کنی شباهت اونها رو با هم میبینی.
  
  پاسخ ↓
ناشناس مرداد ۱۹, ۱۳۹۷ در ۱۶:۵۰

عرب بیذات ملخ خور چه میگی از عرب پست تر هم دیگه تو جهان ادم هست …اصلا شما عربها از کجا اومدین ایرانی به عرب چه اخه

پاسخ ↓