سرزمیـن ما – نامۀ تاریخی سردار اسعد، اهداف مذهبی و ملی در مشروطیت

نامۀ تاریخی سردار اسعد، اهداف مذهبی و ملی در مشروطیت

تیر ۲۲, ۱۴۰۲ سرزمین ما ـ مشاهیر و مفاخر بختیاری, تاریخ و فرهنگ ۰

سردار اسعد چهره ملی و مذهب گرا در مشروطیت

(به مناسبت ۲۲ تیرماه سالروز فتح تهران توسط بختیاریها و ۲۵ تیر ۱۲۸۸ سالروز پیروزی نهایی و استقرار حکومت مشروطیت)

نامۀ تاریخی سردار اسعد به روزنامه کشکول اصفهان و بیان اهداف و مواضع ملی و مذهبی وی در نهضت مشروطیت

سردار اسعد از رهبران بزرگ مشروطیت ایران بود که با پایبندی به مبانی اسلام و مذهب تشیع و اهداف ملی در مشروطیت ایران نقش اساسی ایفاء نمود. در اوایل سال ۱۲۸۸ هنگامی که بختیاریها به رهبری سردار اسعد برای پیروزی نهضت مشروطیت عزم فتح اصفهان و تهران را داشتند، تعدادی از نشریات سعی در تخریب بختیاریها و قیام آنان را داشتند، «سردار اسعد» در پاسخ به این موارد، تلگراف نامه‌ای خطاب به نشریه کشکول اصفهان می‌نویسد و ضمن آن هدف خود را از حرکت و قیام بختیاریها در مشروطیت بیان می کند که به روشنی اهداف و مواضع مذهبی و ملی سردار اسعد در این نامه پیداست:

«اداره محترمه کشکول را زحمت می‌‌دهم. شرحی در اوراق شریفه از خدمات بنده و اقدامات اخوان عظام و بنی‌اعمام والامقام تمجید فرموده بودید که: ایل بختیاری را در راه خدمت به ملت و تحصیل آزادی همدست کرده، نقد جان بر کف نهاده، حاضر جانفشانی شده‌ایم، اگر چه فطرتا هر انسانی عاشق تمجید و تجلیل است، آن هم در اوراق محترمه جراید ملیه، ولی این بنده عرضه می‌‌دارم خدمت به ملت والا، سِیَمّا در تحصیل آزادی و امنیت تکلیف اصلی و وظیفه اولیه هر انسان است و ایفای وظیفه و ادای قرض و استحقاق، هیچ‌گونه تمجید ندارد…

بنابراین بنده و اخوان عظام و بنی‌اعمام گرام، قرض ملت‌پرستی خود را در مقام ادا بر آمده‌ایم و لاسیّما. بعد از زیارت احکام مطاعه آیات باهرات الهیه و حجج مقدسه اسلامیت در وجوب اقدام و لزوم اهتمام در استرداد حقوق مغضوبه ملت و انعقاد مجلس معطله شورای ملی، که بالصراحه مجاهده در این راه را به منزله جهاد در رکاب امام عصر ـ ارواحنا فداه ـ مقرر فرموده‌‌اند، در این صورت تعجب دارم از اشخاصی که برخلاف این احکام اقدام دارند و باز هم دعوی مسلمانی می‌‌کنند یا با چنین مقصود مقدس شوخی و دو رنگی روا می‌‌دارند و نفاق می‌‌کنند یا با زبان تنها اظهار معاونت… مجملا از مدیر محترم، با آنکه واقف به رموز سیاست وعالم به فنون پلتیک هستند، حیرت دارم که فقط بشارت از حرکت این جانب با استعداد کافی نوشته‌اید و اصل مقصود را ننوشته گذاشته‌اید و گویا از شدت وضوح محتاج به توضیح ندانسته‌اید، ولی خود بنده ناچارم مختصری در این مرحله توضیحات بنگارم تا عموم برادران ایرانی و مأمورین دیپلماتی ملل متمدنه جهت تحمل این همه مشقت را بدانند و توجیه «مالایرضی صاحبه»نکنند.

این بنده و سایر روسای ایل بختیاری منتهای ریاست و راحت و امنیت را داشته و داریم و به هیچ‌وجه هوای سلطنت و خیال حکومت و ازدیاد ثروت نداشته و نداریم ، مدتی بود در ممالک متمدنه آزاد دنیا به معالجه و تفریح مشغول بودم و از هیچ جهت کم و کاستی نداشتم، از ده ماه به این طرف در جراید و تلگرافات خارجه اخبار وحشت آثارِ دربارِ وحشت ‌مدارِ ایران را می‌‌خواندم و خون جگر می‌‌خوردم و آن همه سرزنش‌ها درباره پادشاه ایران می‌‌شنیدم و به ناچار تحمل می‌کردم و با جماعتی از دانشمندان و آوارگان ایران بر ذلت و جهالت ملت ایران و فضاحت درباریانِ بی‌شرف گریه می‌‌کردم و به وسایل سیاسیه، حفظ استقلال ایران را، که مشرف به اضمحلال بود، محافظت می‌کردم.

تا آنکه احکام مطاعه متواتره از حجج اسلامیه، که امروزه پیشوای دین و مرجع مسلمین هستند، زیارت شد که بر اهل قدرت و صاحبان شوکت، به حکم اسلامیت، اعاده مشروطیت واجب و از وظایف اولیه اسلامیت شمرده‌‌اند و سیاسیون مسلم اروپا هم شهادت می‌‌دهند که پیش‌آمد ایران منحصر به یکی از دو امر است: یا اعاده مشروطیت یا محو و اضمحلال ابدی و چون هیچ ایرانی با حس نمی‌‌تواند محو استقلال وطن عزیز خود را ببیند و ساکت بنشیند و هیچ مسلمانی نمی‌‌تواند از اطاعت احکام مقدسه روسای دین خود تخلف نماید، لهذا به حکم اسلامیت و وظیفه انسانیت، این بنده مصمم شدم که حقوق مغضوبه ملت مظلومه را از چنگال غاصبین استرداد نمایم، تا هم دیانت مقدسه اسلامیت محفوظ بماند و هم استقلال وطن عزیز از غرقاب اضمحلال نجات یابد. این است که با نهایت عجله به خاک ایران آمدم و حمد خدای را که تاکنون در هر مقام، مقاصد را به‌خوبی انجام داده‌ام و مثل جناب «سردار ارفع» سرحددار و حاکم محمره، که یکی از رجال کافی ایران است، با خود همراه کردم و روسای ایل جلیل بختیاری را بالتمام مهیای جانفشانی نمودم و جناب مستطاب اجل آقای سردار محتشم با تمام قوا، بلکه به صرف جان عزیز خود، حاضر به جانفشانی شدند و ابتدا دو هزار سوارِ جرار انتخاب کردم.

ولی بعد از آنکه به مرکز چهارمحال آمدم و روسای طوایف مختلفه بختیاری از هر طرف داوطلبانه برای خدمت به ملت حاضر شدند و تاکنون ده هزار سواره و پیاده مسلح حاضر شدند و همه روزه دسته دسته به جونقان می‌‌آیند و سان می‌‌دهند و اگر نواقص دارند تکمیل نموده، به اردوی حضرت مستطاب اجل آقای صمصام‌السلطنه و جناب مستطاب اجل حاجی خسروخان در مورچه‌خورت ملحق می‌‌شوند و خود بنده منتظر ورود جناب سردار محتشم و نورچشم سردار بهادر هستم که تا چهارم ماه ربیع‌الثانی وارد می‌‌شوند و با بقیه اردو و سوارهایی که از گرمسیر انتخاب ‌کرده‌اند به اصفهان آمده و معجلا به تهران می‌‌رویم و از پاره‌ای اخبار که از مستبدین اصفهان انتشار یافته ابدا دلسرد نخواهم شد و اگر تمام دنیا مانع از انجام مقصود بنده شوند، با تمام آنها مدافعه می‌‌کنم و از هیچ خطری روگردان نخواهم شد «یا جان رسد به جانان یا جان ز تن برآید» یا باید شاهد مقصود را در آغوش بگیرم یا با کمال افتخار در خون خود بغلطم. فقط چیزی که می‌‌تواند مرا از راه بازدارد صدور دستخط مشروطیت است که در هر نقطه بشنوم که دستخط مشروطیت صادر شده، از همان راهی که آمده‌ام برمی‌گردم. والا چهار مقابل، بلکه ده مقابل اردوی کاشان به قدر سر سوزنی نمی‌‌تواند مانع از سرعت سیر بختیاری شود و از خداوند و ارواح انبیا و اولیا توفیق انجام مقصود را استدعا می‌‌نمایم و از جناب مدیر محترم منتظرم که عموم ملت را تشویق کنید و برادر غیرتمند آذربایجانی را، که گوی سبقت از تمام آزادی‌طلبان عالم ربوده‌‌اند و برادران گیلانی، که در زیر سایه حضرت سپهدار اعظم نایل افتخار تاریخی شده‌‌اند و برادران آزادیخواه تهران که اسیر سرپنجه ظلم و استبداد دربار هستند، بشارت دهید که عماقریب بیرق آزادی را در سردر بهارستان می‌افرازم یا جان نالایق خود و کسان خود را فدای آنها خواهم کرد. «زنده باد ملت ایران. پاینده باد آزادی» فدایی ملت ایران علیقلی بختیاری)۱

۱ـروزنامه کشکول اصفهان، سال دوم، ش ۸، ۷ ربیع‌الثانی ۱۳۲۷. (۸ اردیبهشت ۱۲۸۸)