اشعار شاعران بختیاری ـ شعر با «گویش بختیاری، شعر لری»

۱ـ شاعران بختیاری قبل از انقلاب: نمونه هایی از شعر گویشی: حسینقلی خان ایلخانی(سیاره) ـ ملا زلفعلی بختیاری ـ دارب افسربختیاری ـ  مهراب بختیاری ـ پژمان بختیاری و..

۱ ـ حسینقلی خان ایلخانی:

دونی ز چه ری نزیـده افتو        یـارم   نـوریستـــاده   از  خَـو

مو با دل تنـگ تی تـو آیـم         تو  بانگ زنی که ای کُری رو

ابروی کج تو ور  همـه خلق      دادم مو نشون که هی مه نو

 ….

۲ـ ملازلفعلی بختیاری:

ای که از اصل بد و نیک خَور خُت داری      پرده ی عیب مکن پاره که خت ستاری

به بیاوون  تو هفتاد  و  دو ره پیدا هد         سیچه یه دز من هفتاد  و دو ره واداری

به همی یه نقریس ایزنه هفتاد و دو ره        لر بد نوم  ایکنی دز  ولات خُت داری

دز لر آر بدزه گاو و حری ور منه مال         دین و ایمون ، دزت  ای دزه از بد کاری

بونه  جستی که کنی آدم وادر ز بهشت     اَرکه گندم بده سیچه به بهشت ایکاری

به قرونت مکروا…خوندم وجر وات دارم       دیه حاشا  نَتَری  کرد  که خت مکاری

هو که از روز ازل در به در ایمان کرد           ار مونوم زس ایکشی غیرت و جانبداری

ره تو دادی به منه سینُم  و ریشَم کندی       باز ایگوی مو بدم واس ، چه زونی داری

ایقده خرجت اوید باغ بهشت کردی راست      ار چنو نه به خدا نیره مینس  دیاری

بی گنه نید تو دونی په قیومت سی چتِ؟       خلقنه نیخو  بر آفتو  همُنه  واداری

تو بنه دل  ز بهشت همه  ایریم جندم          بَتَر  از دورخ  و جندم دیه جایی داری ؟

هرچه دادی تو واریما همه مَندِن سی خت   نکه جرت همه هدسی دوسه گزچلواری

تیکه نُکه همه خردیم وگدیم شُرگ تونه       هو نه اودون  نگدی ، جَر و مرافه داری

نوکر نونی  از ای خدمت  بهتر  نکنه             حینمون صلح به تو رحم و مروت داری

 ….

 ۳ ـ داراب افسر بختیاری:

«ای که روزی همـه خلق  ز انبار تونه          آسمون ها و  زمین کردۀ  کـردار تونه»*

«اِی همه رنگ و  نگاری که من دنیا هد        همه از   پرتو   یک   جلـوۀ  دیدار  تونه

افتو و ای همه نوری که اتاوه به زمین           مختصر ذره ای از تابش رخسار تونه

ای همه اوکه به دریاچُنو هی موج ازنه         چکـه یـی از  کَرم  اَور  گهـر  بار تونه^**

هرکه رهدازپی مقصودو به مقصودرسید         او  نرهد  و  نرسیـده  یو  ز رفتار  تونه

عاقلون هرچه کنن فرگ و اِبالن به خُسون      اشتباه کردنه  پاک جمله ز افکار  تونه

هر حکیمی که دوا داد ومریضس خو ابید        او دواها  همـه از  قیـطی  عطـار تونه

هر چه فردوسی و سعدی و نظامی گدنه        همه سون  از اثر  طبـع  دُرر بـار تونه

پشه و  فیل  همـه رزق  خُسونه اخورن          روزی ای همه از بخشش سرشارتونه

 پیر ابون خلق و همه سال تفاوت اکنن         غیر ذات  تو که امسال تو چی  پار تونه

هرچه مو فکراکنم پاک همه برعکس ابوهن      کی به یک سون ازنه پاک یو زدربارتونه

هرشر و شوری به دنیا منه مخلوقت اِبو         ازنیم یا اکشیم پاک همه سون کار تونه

خان چنگیز که  دنیان  سر  از ته روفتی         هر چه بد کرد به مردم  همه وادار تونه

شاه تیمور که مشهور  به خین ریزی بید         کمترین  بنـده ای  از  مردم  تـاتار تونه

یه نفر کی اِترست ای همه  مردم بکشه        او نکشت دست تو بید قدرت  قهارتونه

عرش فرش کردی و قیلون نهادی گُرلَو         هر چه ور مـون ابوهه پاک همه آزار تونه

وندیه جنگ اروپا  و تپستی  ته عرش           هر چه مردن منه جنگ خین همه بارتونه

 نیگوهم که زعربها به عجم هاچه رسید        همه دونن که چه بیدچونکه هوشاهکارتونه

آدمه گول ازنی و اکو نیس ور منـه باغ            انهی تِرد به ریشس که یو دی، وارتونه*

آبروسه ابری سی دوسه کپ گندم وجو           سیچه گندم نخوره پس یوچه سرکارتونه

هو که شیطونه و  اِی گول به آدم  زیده          گوش و نفتس بکنی خوس دز بازار تونه

باغته رُفت به یه شو و گُرُهد از چنگت            میل خوت  بید که بِره  ار نه گرفتار تونه

گودیه روز قیامت  ز لُر اخوم  مو حساو            توچه دادیس؟هوچه داره؟چه بدهکارتونه

کُر   یارو نـه  اتومبیـل  سـواری  دادی            منکـر  بیدنتـه    لر   خـو  طرفـدار  تونه

حق تو  داری بکنی هر چه به دنیا اخوهی       چون همه بید و نبید زنده  ز پندار  تونه

هر بنایی که  بسازن  همه  ویرون  ابوهه        جز  که  پاینده  فقط  گنبـد  دوار  تونه

افسراِی فخر بسه سی تو که بعداز مرگت        اسم لر تا به ابـد زنده  ز اشعـار تـونه

 ….

۴ ـ مهراب بختیاری(برادر داراب افسر):

لم یلد خوندم و دونم که نداری تو شریک        بر فرنگی نِه جهنـدم ، که  اگو کُر داری

ایگهن پهـل سلات  تو  چو  مِی  باریـکه         بخت بـوم ارکه تره  زس بروه دَیـاری

دنگه یونه که اگوی  شلک  قشنـگه  منیر        هی هالو دی بسه وَردم تو منی بیکاری

نی خُم زت  مو هیچی دست زجونم وُردار        ار بهشتـم  بُوری  باز وا دول  وام داری

نه قوا دارم و نه نون و نه حونه نه ز هِشت        ارث کی نه زم اخوی مرطلوی زم داری

تو منی قصر خورنق به  مو دادی که اگوی         زیچو یک سربه جهندم اِروی  واخواری

یه بلست جا زتو استیدن و رهدن به درک         خـورزمار سهنلی و  منـدنی  و چنداری

چه حساوی چه کتاوی توزاینون ای خوی         نه دکو ندار  و نه بـقـالی  و  نه عطاری

جروقال وگروجم کشتن و سهدن سی چه        که  بگوی  وا  لر بدبخت  که تو غفاری

اخورن نون خُسون  و  اکنـن  شرک تونه           خرگِلـون  مو   و  گاپـون  کُر شیمباری

 ….

۵ ـ پژمان بختیاری:

ای به قربون توبی عشق تو جون سی چِنُمه       ار کف پـات نبوسم  مو  دهون سی چِِنُمه

یعنی: ای به قربان تو بی عشق تو جان چه به دردم می خورد ، اگر کف پایت را نبوسم من دهان به چه کارم می آید.

 مو نَمهنم تو بِمهنی که  مو خارم تو گلی         جون تونی ارتونبوی وام دیه جون سی چنمه

یعنی: من نمانم تو بمانی که من خارم تو گلی ، جان تویی اگر تو نباشی با من، جان را برای چه می خواهم.

 ار نگم دردت چینـام که تو  امیـد مُنی*        سی چه کرکر بکنم وا کس وزون سی چنمه

یعنی: اگر نگویم دردت را بچینم که تو امید منی ،  برای چه با کسی صحبت بدارم زبان را می خواهم چه کنم.

 ارتو  شُل شُل نکنی وا کَـد و بالا من مال        بهلمی کُه بگرم  مال و  بهـون سی چنمه

یعنی: اگرتو باقد وبالای خود درخیمه گاه نخرامی،مرابگذارکوه بگیرم (دیوانگی کنم)خیمه گاه وخیمه رابرای چه می خواهم

مچد ایرم که  دعا ور تو  و  جون تو کنم          ار نه سجاده و تزبیـه و  قرون  سی چنمه

یعنی: (به)مسجد می روم که دعا بر تو و جان تو بکنم ،  وگرنه سجاده و تسبیح و قرآن را برای چه می خواهم.

 به زمین و به زمـون جا  نگرهدم  چه کنم        بی گل ری تو زمین سی چه زمون سی چنمه

یعنی: در زمین و زمان آرام نگرفتم چه کنم ،  بی گل روی تو زمین را برای جه زمان را برای چه می خواهم.

 تیر مرزنگ تونه خردم  و رهدم به جریت         هی کر زال  بگو  تیـر و کمـون سی چنمه

یعنی: تیر مژگان تو را خوردم و به سر افتادم ، آهای پسر زال (رستم )بگو تیر و کمان به چه کارم می آید.

                                                                      پانزدهم اردیبهشت ۱۳۹۱ | | سرزمین ما :

 …..

اشعار شاعران بختیاری بعد از انقلاب

اشعار گویشی بختیاری۲  

شعر بختیاری/لری ـ اشعار گویشی شاعران بختیاری بعد از انقلاب: دکتر قیصر امین پور ـ سید علی صالحی ـ یوسفعلی میر شکاک ـ محمدعلی مردانی و…

۱۰ ـ دکتر قیصر امین پور:

قافله بــار ایکُـــنه دلُــم وِ بـارس       چی باری سـرِ دلُم  گَرت  و غُوارِس
قافله بار ایکُـــنه زِ شـاه خراســو      دلُم چی چاله تشی مَندِه  وِ  جاسو
تش سُهری وِ دلُم زیـدی وُ رَهدی      مروَدی بی سی تشی،ویدی ورهدی
زِ گُتند تا دشــتِ او بیـد تا عقیلی      همه جا سـوز آویده سـوزِ  قصیلی
همه جا سوز آویده غیـر اِز دلِ مو       ای گِره نِه  کی گُشه  زِ مشکلِ مو
زِ گُتند زِیدم  وِ دَر تا شیـخ سلیمو      تا قـیامت  یادُمِ  او  عـهد  و پیــمو
زِ گُتـند زِیــدم  وِ دَر تا پـُـل پـرزی         پُرِ لام  گُـل باوینــه  پُـر ِ دلُم خـین
زِ گُتـند زِیـدم  وِ دَر دینـداتـِه گردم        تو گُلِ سُهـرِ مونی ، مو  خارِ زردُم
زِ گُتند زِیدم وِ دَر دینــداتهِ گَـشتُم       گُلِ سُهری نِه چیدُم  جاتو نیشــتُم
آسمــو اَوری گِـرِه ز قیــل سیـا تر        روز و شو تی رَه تونُم  وا ای تیا تَـر
بختِ تو چی رختِ تو سوزِ قصیلی      بختِ مو چی رختِ مو سیا وُ نیلی
وا کِـتاوِ حافـظُـم  گِـرِه مــِه  فـالـی       دِشمَنت بینا!چه فالی وُ چه حالی:

سینه مالامال درد است ای دریغا مرهمی         دل ز تنهایی به جان آمد خدارا همدمی
زیرکی راگفتم این احوال بین خندیدوگفت:     صعب روزی بوالعجب کاری پریشان عالمی!

۱۱ ـ سیدعلی صالحی:

 باوینه و بهون

سی مَرغا،سی مالمیر،سی دره باریک    تو بِنَر دلم گره یه اَور تاریک

اُن ایا ز کُه بنا… گَل کَو  و توهی        بِل برُم گَل بگرم وا کوگ کوهی

دی مُردم ز غُروَت و ز بی قراری         بل برُم  زال  بزنُم   تا آسِماری

ز لالی تا اندِکا فرش کن تیامه             یاد ایل و  یاد ایل هَنی وابامه

باز اُوی باد شمال نشست به لنگر         بو گُل باوینه  و کلوس و کنگر

هی ایا به خَوم هنَی عهد جوونی       دی بیَو دستُم بگِر وَستُم ز زونی

نامه ای بنویسُم سی کَس کسونُم     بزنین به کِفت کُه هَف چو بُهونم

بعد عمری اُن ایام خَرس به تیامه          هر کُیه که  اِرِوم غم  وا نیامه

دی نه ای شو بلند نه صو اِپاهه             تَهده و گورُم یکی، ایلُم پناهه

          * * *

بیَو  نِهنگُم  بـوتِ  بیَشنُم           زِ بو گُل سور،  تونه  اِیَشنُم

تو مونِس جون، بیو به جارم         غیرّ خوتَم دی  مونس  ندارُم

بیو  دیارُم  ز کِفتِ  دارون            دِلُمــه  والون   به  نم  بارون

دلُم گره تَش ز حرف مردم          هی قِو لِه ی گُل دورت بگَردُم

وا مِن ای مال، نَل بزَنُم زال       هی گُل تی کال،هی گُل تی کال

۱۲ ـ یوسفعلی میرشکاک:

یاد اَر چه نیکُنی زِ مو ای یارِ چارلنگ /  یادِت بِخیر ای گُلِ  کُهسارِ چار لَنگ

ای گُل چه وَستِه مَرکه اِخوی دل زِموبُری/ بَندی به دِشمِنونِ نِشوندارِچارلَنگ

رَو پُرس کو چه کِردِنِه ای مُشتِ بی خدا / زی پیشتَر به مردُم هُموار چارلَنگ

پارِت به ویرمَندچه دونی چِه وَس چه رَهد / زی پایتَختِ پیر به پیرارِ چارلَنگ

وا زورِ انگلیس و  قُرون  خَردِن  دُرو  /   تَش زیدبه خرمن گل وگُلزار چارلنگ

از ویرِ  مو  نَرَهدِه  و  تا مرگ نیرِوِه   /    تا زِین به قِرقِره سَرِ سَردارِ چارلَنگ

هرچَن به مودیاره که چی خینِ”مَمدلی” /  اَفتَو سَر ایدِرارِه  زِ شَوگارِ چارلَنگ

کاری مَکُن که ننگِ لُرون بُوییم زی بَتَر  /  تاریک تَر   کُنیم  شَوِ  تارِ  چار لَنگ

اَر کُر بُو خوتی  بِنِه  دِندونه ری جِیَر     /  تا سَر زَنه درفش جهوندارِ  چارلَنگ

۱۳ـ محمدعلی مردانی:

آپولو

اَشنیدُم راهی ماهی آپولو          دو سه روزه  مِن راهی آپولو

آپولو جون، مو طرفدار تونُم      خوم زجون عاشق وغمخوار تونُم

ار چه مو اهل دهاتُم آپولو          یه کمی  اهل  سَواتُم  آپولو

اِگومِت هر سو نشستی مِن مه     خوو بوَن مین زمین تیرِ نگَه

آپولو جون تو ای کهنه خدا        هیچ کجا نید و هِدِس وُرهمه جا

جاس مَنی وُر دلِ نوع بشره        هو زِ پلکِ تیه  هم نزدیکتره

بگو از قلب ایمانا آخدا             کُجِنی  بی خَوَر  از حال ایما

گُشنه و تشنه فراوونه دیه          ز یونه خینسون اَر ارزونه دیه

آپولو جونِ بَوِت راستِ بگو      هر چی مردانی ازت خواستِ بگو

ای همه پیل که نابید اِبوهه        یا هَمِس ری به هوا دید اِبوهه

چه خراووی ها که آباد نیکُنه       چه  گرفگارا  که  آزاد  نیکُنه

چه ایبو اَر به فقیرون بِدِنِس       بهرِ  دردای  بی درمون  بِدِنِس

آدما مین زِمین حرص ایزَنن       سی یه دسمال وِ زمین تَش ایوَنِن

ز همه خاک زمین سیر نیبوهِن     به خیالسون که دیه پیر نیبوهن

…..

ادامه دارد…..

 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 زندگینامه مشاهیر و نام آوران بزرگ بختیاری

  زندگینامه پژمان بختیاری (محقق، مترجم و شاعر بزرگ معاصر و از مفاخر ملی)

 زندگینامه سردار اسعد بختیاری (از سران بزرگ مشروطیت و از مفاخر ملی)

 زندگینامه داراب افسر بختیاری (مشهورترین شاعر گویشی بختیاری)

 زندگینامه سردار مریم بختیاری (از زنان نامدار دوره مشروطیت ایران و بعد از آن)

 زندگینامه علیمردان خان بختیاری (قهرمان مبارزه با استبداد و اسطوره مقاومت)

 زندگینامه مسعود بختیاری(بهمن علاء الدین) (هنرمند بزرگ موسیقی بختیاری)

 زندگینامه: دکترقیصر امین‌پور(شاعر بزرگ معاصر و از مفاخر ملی)

  تاریخ بختیاری از آغاز تا کنون

 مشاهیر و مفاخر بختیاری

 شاعران مشهور بختیاری

 عکس ها و تصاویر بختیاری

تاریخچه ادبیات و شعر بختیاری