سرزمیـن ما – قلعه سردار اسعد اول درحال نابودی

قلعه سردار اسعد اول درحال نابودی

اسفند ۰۲, ۱۳۹۵ سرزمین ما تاریخ و فرهنگ, موضوعات سایت ۰

قلعه تاریخی اسفندیارخان سردار اسعد اول با بی توجهی مسئولان در حال نابودی است

– اسفندیارخان ملقب به سردار اسعد اول از خوانین و سران خوشنام بختیاری در دوره قاجار بود وی در سال ۱۲۶۵ق/۱۲۲۷ هـ.ش. در سرزمین بختیاری متولد شد. وی فرزند ارشد حسینقلی‏خان ایلخانی بختیاری بود. مادرش بی‏ بی خانم از طایفه خدر سرخ تیره زراسوند بود. اسفندیار خان از مادر خود سه برادر و سه خواهر داشت و سایر برادران و خواهرانش از مادر با وی جدا بودند مانند حاج علیقلی‏خان سردار اسعد دوم (فاتح مشروطیت)، نجفقلی‏خان صمصام السلطنه، سردار ظفر، یوسف‏ خان (امیرمجاهد) و امیرقلی‏خان، بی بی مریم و..
حسینقلی‏ خان در میان فرزندانش از همه بیشتر به اسفندیارخان و حاج علیقلی‏ خان علاقه داشت و اغلب مناصب مهم را به آن دو داده بود. اسفندیارخان سرتیپ فوج سوار بختیاری در قشون ظل‏ السلطان بود و وظیفه نگهداری و حفظ مخارج فوج بختیاری را برعهده داشت. در حقیقت حسینقلی‏ خان از پر و بال دادن به اسفندیارخان قصد جانشینی او را داشت که این محبت بی‏ اندازه خان به پسرش موجبات حسادت عموزادگان اسفندیارخان، به‏ویژه محمدحسین‏ خان سپهدار شد.
در سال ۱۲۹۹ق، ایلخانی بختیاری به همرا دو فرزندش اسفندیارخان و علیقلی خان توسط ظل السلطان به اصفهان احضار شدند ظل السلطان در وحشت از قدرت بختیاری ها با نقشه قبلی و به روایتی به دستور ناصرالدین شاه، ایلخانی بختیاری را به قتل رساند و اسفندیارخان و علیقلی خان را به زنجیر کشید و به زندان انداخت . یکسال بعد حاج علیقلی‏خان آزاد گردید. اما اسفندیارخان هفت سال در زندان قاجار بود و به غل و زنجیر کشیده شد. تا اینکه در ۱۳۰۷ق. به دستور ناصرالدین شاه بخشیده شد.
بعد از عزل ظل ‏السلطان، امین ‏السلطان ــ صدراعظم ــ اسفندیارخان را به تهران فراخواند و او را به سمت ایلخانی بختیاری منصوب و ملقب به سردار اسعد کرد. اما اسفندیارخان بنا به ملاحظاتی، عموی خود رضاقلی میرزا را به عنوان ایلخان و خود را به عنوان ایل‏بیگی معرفی کرد. ولی چون امامقلی‏ خان حاجی‏ ایلخانی از حکم عزل خود سرباز زد، حسینقلی‏ خان نظام ‏السلطنه به اتفاق ایلخانی و ایل‏بیگی جدید مأمور توقیف او شدند. حاجی‏ ایلخانی به دژ ملکان در دزفول رفت. قوای دولتی و بختیاری‏ها او را تعقیب کردند، اما با وساطت بعضی خوانین از او درگذشتند و او به خوزستان فرستاده شد. در ۱۸۹۰م/۱۳۰۸ق امامقلی‏ خان به ایلخانی رسید و اسفندیارخان کماکان ایل‏بیگ بود.
در ۱۸۹۲م/۱۳۱۰ق. رابطه امین‏ السلطان و اسفندیارخان به سردی گرایید و امامقلی‏ خان و رضاقلی‏ خان دستگیر و زندانی شدند و خود او نیز مستعفی شد. با درگذشت حاج امامقلی‏ خان در ۱۳۱۷ق اسفندیارخان به ایلخانی منصوب شد. اسفندیارخان مردی قدرتمند بود که در ایل نفوذ فراوانی داشت و مورد احترام همگان بود . اما دوران حکومت وی زیاد طول نکشید و در سال ۱۹۰۳م/۱۳۲۱ق/ ۱۲۸۲ هـ.ش.. در سن ۵۶ سالگی درگذشت.
اسفندیار خان، پانزده فرزند داشت، که شامل ۱۰ پسر و ۵ دختر بود. فرزندان ذکور وی: محمدجواد خان سردار اقبال ـ حبیب اللّه خان ـ عبدالکریم خان سالار ارفع ـ سلطان مراد خان منتظم ـ خلیل خان (پدر ثریا اسفندیاری ملکه ایران) ـ ناصرقلی خان منتظم الملک ـ حیدرقلی خان اعتضاد السلطان ـ اسماعیل خان ـ هرمز خان ـ پرویز خان.
قلعه تاریخی اسفندیارخان سردار اسعد اول در شهر فرخشهر(قهفرخ) در استان چهارمحال بختیاری واقع است. این قلعه در محوطه وسیعی با درختان کهنسال قرار داشت که متاسفانه قبلا بخش زیادی از آن تخریب شده بود.

قلعه اسفندیارخان در حال تخریب و بی توجهی مسئولین

خبرگزاری فارس: هرچند این روزها برخی از مسؤولین ناکارآمدی و ضعف مدیریت خود را پشت جمله کلیشه‌ای و تکراری «کمبود اعتبار» پنهان می‌کنند، اما باید بدانند که حفاظت یا مرمت یک اثر تاریخی که قدمتی دیرینه دارد در شرایط موجود با داشتن این همه امکانات فراوان بسیار آسان‌تر از ساختن آن در روزگار قدیم با دست خالی بوده است.

آثار تاریخی باقیمانده از زمان‌های گذشته یادگاری است از اجدادمان که روزگاری در شهرها و روستاهای ما زیسته‌اند، این یادگاری‌ها که گرد کهنگی روی آن‌ها نشسته روزگاری بوی زندگی می‌داد.در گوشه و کنار شهرمان کم نیستند از این آثار و بناهای تاریخی که در گذشته محل زیستن انسان‌ها بوده است و امروز تاریخ به بودنشان گواهی می‌دهد.

قلعه اسفندیار‌خان واقع در فرخشهر از توابع شهرکرد یکی از آثار تاریخی باقیمانده از دوران قاجاریه است. این قلعه توسط اسفندیارخان سردار اسعد اول از سرداران خوشنام ایل بختیاری در اواخر دوره قاجار ساخته شده در حال حاضر این اثر تاریخی در خیابان دانشور فرخشهر واقع شده است. این قلعه در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۴۱۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

یکی از همسایگان این قلعه در گفت‌وگو با فارس اظهار کرد: این اثر باستانی خیلی وقت است که به همین شکل رها شده است، و هرچند ۵ یا ۶ سال پیش بود که برای مرمت آن اقدامات کمی صورت گرفت اما این اقدامات کاری از پیش نبردند. وی با گله‌مندی از وضعیت موجود، گفت: واقعا انسان تأسف می‌خورد که این وضعیت را می‌بیند این مکان تاریخی باید محل آمد و شد گردشگران باشد نه اینکه حیوانات در اینجا رفت‌وآمد کنند.

این شهروند ادامه داد: از زمانی که به این محله آمده‌ام هیچ تغییری در این بنای تاریخی ندیدم و تا امروز نمی‌دانستم که اینجا قلعه بوده است. وی با اشاره به اینکه این محل تبدیل به یک خرابه شده است، اظهار کرد: انصاف نیست بنایی که پابه‌پای تاریخ روزگار سپری کرده است امروز به خاطر بی‌توجهی برخی از مدیران این‌گونه مظلوم واقع شود.

وی اضافه کرد: مردم زباله‌های خود را در مقابل این اثر تاریخی می‌گذارند و ما بارها اعتراض کرده‌ایم اما مسؤولین هیچ توجهی نمی‌کنند. آقای جوانبخت یکی از رهگذرانی است که در صحبت با خبرنگار فارس گفت: چرا میراث فرهنگی تابلویی از مشخصات این بنا را در اینجا نصب نمی‌کند تا مردم اطلاع داشته باشند و خود از این اثر تاریخی مراقبت کنند.

کمبود بودجه اولین دلیل رها کردن آثار باستانی

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری چهارمحال‌ بختیاری به خبرنگار فارس گفت: در سال ۹۰ اقداماتی درخصوص مرمت این بنای تاریخی صورت گرفت ولی از آن روز به بعد هیچ اقدامی برای باسازی این قلعه انجام نشده است. مصطفی هادی‌پور ادامه داد: اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با کمبود شدید بودجه روبرو است و مکاتبات زیادی با مسؤولین کشوری صورت گرفته است اما اعتباری تخصیص داده نمی‌شود. وی اضافه کرد: قلعه اسفندیار وسعت زیادی دارد، از این‌رو هزینه مرمت آن زیاد است و پیشرفت فیزیکی پایینی دارد و اعتبارات استانی پاسخگو نیست.

شهردار فرخشهر: این موضوع هیچ ربطی به شهرداری ندارد/ میراث فرهنگی باید اقدام کند

فرشاد توحیدنیا در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با گله‌مندی از وضعیت موجود این قلعه گفت: اعتبارات و عوارض شهرداری در حوزه عمرانی شهر هزینه می‌شود و اعتباری در این خصوص به ما داده نشده است. وی افزود: با وجود استقرار بخشداری در فرخشهر اما بسیاری از ادارات استان در این شهر نمایندگی ندارند و از این‌رو تمام فشارها بر روی شهرداری است. شهردار فرخشهر اضافه کرد: بودجه شهرداری نیز محدود است و نمی‌تواند در حوزه‌هایی به غیر از عمران شهری هزینه کند و وظیفه مرمت و بازسازی بناهای تاریخی بر عهده میراث فرهنگی است.

عزم جدی مسئولین برای عدم بازسازی آثار تاریخی

آنچه مهم است اینکه بناها و آثار تاریخی فرصت بسیار بزرگ و مهمی برای مسؤولین هستند که با استفاده از این ظرفیت‌ها علاوه بر شناساندن شهر خود به گردشگران کسب درآمد هم داشته باشند اما می‌بینیم که این نکته همواره مورد غفلت واقع شده است.

بازسازی و مرمت اماکن تاریخی همچون قلعه اسفندیارخان مکان خوبی برای فعالیت هنرمندان است، برپایی نمایشگاه‌های صنایع دستی، برگزاری کلاس‌های آموزشی و هنری و فعالیت هنرمندان در این بناهای تاریخی فرصت و زمینه بسیار خوبی در اختیار هنرمندان قرار می‌دهد تا علاوه بر تبلیغ هنر خود کسب درآمد هم داشته باشند.

اما آنچه از لابه لای اظهارات مسؤولین مربوطه برمی‌آید، اینکه عزمی برای بازسازی، مرمت و جلوگیری از تخریب بیشتر این اثر وجود ندارد و روز به روز قلعه‌ای که نماد تمدن و قدمت فرخشهر است به نابودی نزدیکتر می‌شود، هرچند این قلعه توانسته است از گذر زمان جان سالم به در ببرد اما به طور مشخص با این رویه که مسؤولین در پیش دارند، در آینده‌ای نه چندان دور این اثر فاخر تسلیم بی‌مهری مسئولین خواهد شد و به طور کامل تخریب می‌شود.

هرچند این روزها برخی از مسؤولین ناکارآمدی و ضعف مدیریت خود را پشت جمله کلیشه‌ای و تکراری «کمبود اعتبار» پنهان می‌کنند، اما باید بدانند که حفاظت یا مرمت یک اثر تاریخی که قدمتی دیرینه دارد در شرایط موجود با داشتن این همه امکانات فراوان بسیار آسان‌تر از ساختن آن در روزگار قدیم با دست خالی بوده است.

لذا اگر مسؤولین مدیریت جهادی داشته باشند و روحیه انقلابی خود را بالا ببرند خواهند دید که با همین امکانات موجود می‌توانند چنین مکان‌هایی را مجددا احیا کنند و حتی از طریق همین آثار باستانی درآمدزایی و اشتغال‌زایی داشته باشند. …. به نقل از خبرگزاری فارس

***