سرزمیـن ما – پژمان بختیاری و شهریار

پژمان بختیاری و شهریار

آبان ۲۸, ۱۳۹۵ سرزمین ما شعر و ادب, موضوعات سایت ۱

(به مناسبت سوم آذرماه، چهل و دومین سالروز درگذشت پژمان بختیاری)

پژمان بختیاری و شهریار + تصاویر

زنده یاد پژمان بختیاری (۱۲۷۹ـ۱۳۵۳) و استاد شهریار (۱۲۸۵ـ۱۳۶۷) هر دو از شاعران بزرگ معاصر ایران هستند که در عرصه شعر و ادب ایرانزمین آثار ماندگاری برجای گذاشتند

پژمان از شهریار جلو تر بود و نخستین مجموعه شعر شهریار در سال ۱۳۱۰ با مقدمه «پژمان بختیاری»، سعیدنفیسی و ملک الشعرا بهار منتشر گردید. اشعار پژمان از منظر ادبی و مضامین، قوی تر از اشعار شهریار است و علاوه بر آن پژمان محقق و مترجم برجسته ای نیز بود و آثار ارزشمند و فراوان بجز شعر نیز دارد.

اما شهریار تا یک دهه بعد از انقلاب زنده ماند و با سرودن اشعاری انقلابی جایگاه برجسته ای نیز در این برهه پیدا نمود و با تصمیمات مراکز فرهنگی و رسمی حکومت و حمایت قوم ترک و آذربایجان در قله مشاهیر ادب دوران قرار گرفت و معرفی گردید تا جایی که حتی روز شعر و ادب فارسی نیز با نام وی نامگذاری گردید و دیوان وی نیز با حمایت های دولتی و قومی صدها بار چاپ و نشر گردید و دهها کنگره و بزرگداشت ملی و استانی برای وی برپا کردند.

ولی پژمان نه در آن زمان آن چنانکه که شایسته شخصیت وی بود مطرح شد و نه در حال حاضر… حتی در میان قوم خویش و استان زادگاه خود نیز چندان معرفی نگردید… در حالیکه پژمان بختیاری شاعری خودساخته و رنج دیده و پایبند به مبانی دین بود و وطن پرست و بیگانه ستیز… دیگران از ظرفیت مفاخر ملی خود حداکثر استفاده را کردند اما در بختیاری، مفاخر ملی آن به بهانه های مختلف، هنوز مهجور مانده اند..

پژمان و شهریار باهم معاشرت و دوستی دیرینه داشتند و در تهران در انجمن های ادبی و محافل فرهنگی همنشینی طولانی داشتند و زمانی نیز پژمان در تبریز مدتی مهمان شهریار شد(سال ۱۳۳۵). شهریار در گفتگویی به نخستین دیدارش با پژمان اشاره دارد: «…کتابخانه ای هست در ناصر خسرو به اسم خیام، … که فقط چند نفر به آنجا می آمدند، استاد سعید نفیسی بود، «پژمان بختیاری» بود، «نیما» بود … بنده هم رفتم … پژمان را هم اولین دفعه دیدم آن موقع من سال چهارم دارالفنون بودم… همچنین به دیدار شاعران با ملک الشعرا بهار در سال ۱۳۰۸ اشاره دارد: …یک روز عید بود و همه شعرا به دیدنش می رفتند… اورنگ، هجرت و پژمان بختیاری و آن «بختیاری» دیگر هم بود که شعر می گفت…»۱

پژمان بختیاری در سوم آذرماه ۱۳۵۳ پس از یک دوره تحمل رنج و بیماری درگذشت. زمانی که پژمان درگذشت یک نفر به شهریار خبر داد: پژمان بختیاری مُرد!

شهریار از این خبر سخت متاثر گردید و شعر زیر را در رثای دوست دیرین سرود و اشاره کرد که با مرگ پژمان در واقع بخت سخن خفت و عهد یاری مرد و آیین شهسواری و امیدواری از بین رفت:

شعر استاد شهریار در رثای پژمان بختیاری در سال ۱۳۵۳ :

دریغ از پژمان

به من مگوی که پژمان بختیاری مرد بگو که بخت سخن خفت و عهد یاری مرد

ز بعد گـلشن آزادی آن عزیز استاد خبر رسید که پژمان بختیاری مرد

چنین که دوست ازپی دوست،میرودازدست در این زمانه بگو رسم دوستداری مرد

نه گلشنی، نه گلی و نه بلبلی مانا که خاک شوره شد و ابر نوبهاری مرد

پس از «بهار» همه پیشکسوتان رفتند به کار شعر و ادب آنچه مرد کاری مرد

عجب که خیل اساتید واهل شعر و ادب هر آنچه خم کنی انگشت وبرشماری مرد

بلی چنانکه «رهی» درگذشت پژمان نیز بسان او سرطانی شد و به زاری مرد

بجز «رهی» نشنیدم کسی چو پژمان بدین شکنـجه و آلام و بی قراری مرد

علی پرست، شب نوزدهم از رمـضان شبی که خون علی شدبه کوفه جاری مرد

نه آل احمد و پشت سرش حجازی رفت که روح نثر نویـسی و زر نگـاری مرد

قلم دگر نه به شمشیر ماند و نه به گرز که پهلوانی و آئین شهسواری مرد

امیدوار نباشی نظیر اینان را که با عقیم زمان ، این امیدواری مرد

زین میانه کسی هم که راه خود کج رفت نماند و مرد لیکن به شرمساری مرد

نصیب دین و عقبی حلال آن کس باد که رستگار شد و هم به رستگاری مرد

تو «شهریار» ننازی به شهریاری خود که از تو هم دگر آن ذوق شهریاری مرد

آذرماه۱۳۵۳ شمسی^۲

شهریار

پژمان بختیاری نیز در وصف شهریار گفته است: شهریار با ذوق لطیف خویش، گلستانی ایجاد نموده است که در هر قدم، منظر بهجت‌زای جدیدی در برابر خواننده نمودار و در هر گوشه گلبنی از شور و شعف پدیدار می‌سازد. عالمی از عواطف و احساسات و دنیایی از مهر و محبت را نشان داده، شما را با شراب گفتار خویش دیوانه و از غم عالم بیگانه می‌سازد. و سروده ای نیز در وصف شهریار دارد:

زین شهر مردپرور و زین شهر عشق‌زای

برخیزد آنچه مایه ی غرور و وقار ماست

گه شهریار پرورد این شهر، گاه شمس

کز نامشان تفاخر ملک و دیار ماست…

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

۱ـ گفتگوه با شهریار ، جمشید علی زاده تهران، نگاه، ۱۳۷۹ .

۲ــ سیدمحمدحسین شهریار ، دیوان، جلد سوم ، تهران ، انتشارات زرین و نگاه ، ۱۳۷۳، صص ۴۰۵ـ ۴۰۴ .

***

لینک:

کتاب زندگی و اشعار پژمان بختیاری

اشعار پژمان بختیاری به گویش لری بختیاری

زندگینامه کامل و اشعار پژمان بختیاری

bigtheme

One thought on “پژمان بختیاری و شهریار”

تبریزی مهر ۱۹, ۱۳۹۷ در ۱۵:۴۲

سلام علیکم خداوند به هر دو بزرگوار رحمت کند لیکن در مقام مقایسه اشعار استاد شهریار بسیار قوی است و شهریار با لحاظ اشعار ترکی و فارسی اش می توان گفت بزرگترین شاعر پانصد سال اخیر ایران است.
پاسخ: درود بر شما دوست عزیز تبریزی…
در بزرگی شهریار به عنوان یکی از شاعران بزرگ معاصر شکی نیست
اما در شعر فارسی قطعا اشعار پژمان بختیاری قویتر است ضمن اینکه پژمان علاوه بر شاعری محقق و مصحح و مترجم برجسته نیز بوده و آثار فراوانی علاوه بر شعر دارد که در رشد و تحول و تعالی شعر و ادب معاصر و فرهنگ ایران موثر بوده است

پاسخ ↓